Kur’an Peygamber diliyle Allah’ýn salih kimseleri veli (dost-yakýn) edineceðini söylüyor.
Ýnsanlarýn Allah’ý býrakýp tapýnmak ve yardým ummak üzere uydurduklarý tanrýlarýn hiç bir gücü yoktur. Putperestler onlarý yardýma çaðýrsalar, bu ilâhlar asla onlara yardýma gelemezler. Hatta bunlarý yürüyecek ayaklarý, tutacak elleri, görecek gözleri bile yoktur. Ýnsanlarýn
“... De ki: ‘(Allah’a) ortak (koþtuk)larýnýzý çaðýrýn, sonra da bana tuzak kurun, haydi (elinizden geliyorsa) hiç göz açtýrmayýn bana!’
(Ama unutmayýn) benim velim, Kitab’ý indiren Allah’týr. O salih kimseleri veli edinir.”(A’raf 7/194-196)
Âyet çoka çýk: Allah (cc) salih kimseleri kendisine veli edinir.
Yani iman ettikten sonra, imanýn gereði olarak salih amel iþleyen, buna ömür boyu devam eden her mü’min salihlerdendir ve böyleleri Allah’ýn velisi olmaya hak kazanýr.
Türkçe meallerde buâyetteki ‘veli‘;koruyucu/koruyan, dost ve yardýmcý, savunan, sahiplik eden þeklinde tercüme edilmiþ. “O salihleri veli edinir“kýsmý da; “O salih kimseleri gözetip korur, dürüst kimseleri savunur, dürüst kimselere sahip çýkar,erdemli olanlarý O savunur”þeklinde Türkçe’ye aktarýlmýþ.
’Veli‘ kelimesinin anlamlarýna baktýðýmýz zaman, bütün bu çevirilerin yanlýþ olmadýðýný görürüz. Zira veli, dostturama koruyan, yardým eden, destekleyen, yardýmý umulan, gözetip kollayan, yeri gelince de savunan birdosttur.Bu anlamda Allah (cc) saliha meliþleyip, Kur’an’ýn salih amel dediði eylemleri savunan, ya da bunlarýn iþlenmesi için çaba gösterip salihlerden olanlarý sever, onlara manen destekolur, onlarý þeytani oluþumlara karþý korur.
Böyleleri þüphesiz manevî açýdan hem Allah’a, hem de Hz. Peygamber’e yakýn kimselerdir.
Peygamber kendi velileri/ yakýnlarý ve dostlarý hakkýnda þöyle diyor: “Doðrusu falan soy benimdostlarým (velilerim) deðildir. Benim gerçek dostlarým (velilerim) Allah (cc) ve salihmü’minlerdir.”(Müslim, Ýman/366)
Bu hadis þu âyete uygun düþmektedir:
“...Bilin Allah kendi Rasûlünün mevlâsýdýr, Cebrail de, mü’minlerin salih (olan)larý da. Bunlarýn arkasýndan melekler de onun destekcisidirler.” (Tahrim 66/4)
Görüldüðü gibi Allah’ýn velisi olmak demek olaðan üstülüklere sahip olmak deðil, salih amel iþleyerek Allah’ýn korumasýný ve yaman evi ardýmýný hak etmektir. Bu yardým için biçimsel törenlere, yaldýzlý nitelemelere, birilerine baðlanmaya ihtiyaç yoktur.
Bir baþka âyet Allah’ýn cennetlik olanlarýn velisi olduðunu söylüyor.
“Onlar için Rableri katýnda ‘selam yurdu’ vardýr ve O, yapmakta olduklarý dolaysýyla onlarýn velisidir.”(En’am 6/127)
Onlar, dünya hayatýnda iþledikleri salih amelleri ve sadece Allah’ý razý edebilme niyetleriyle hem ebedi saadet yurdu olan cenneti, hem de Allah’ýn yakýný olmak gibi en büyük nimeti kazanýrlar.
Allah (cc) kendisine karþý kulluk ve sorumluluk bilinci duyan, O’ndan hakkýyla korkup sakýnan takva sahibi kullarýnýn dostudur, velisidir.
“Bak, eðerAllah'ýn iradesine karþý gelmiþ olsaydýn, onlarýn sana hiçbir faydasý dokunmazdý, çünkü bu zalimler sadece birbirlerinin dostlarýdýr;halbuki Allah, O'na karþý takvalý olan herkesin velisidir.”(Casiye, 45/19)
Kur’an,bir âyette muttaki kimselerin özellikleri ayrýntýlý bir biçimde açýklýyor.
“Gerçek erdemlilik (birr), yüzünüzü doðuya veya batýya çevirmeniz ile ilgili deðildir; ama gerçek erdem sahibi, Allah'a, Ahiret Günü'ne, meleklere, vahye ve Peygamberlere inanan, servetini –kendisi için ne kadar kýymetli olsa da- akrabasýna, yetimlere, ihtiyaç sahiplerine, yolculara, (yardým) isteyenlere ve insanlarý kölelikten kurtarmaya harcayan; namazýnda devamlý ve dikkatli olan ve arýndýrýcý [malî] yükümlülüðünü ifa eden kiþidir; ve [gerçek erdem sahipleri] söz verdiklerinde sözlerini tutan, felaket, zorluk ve sýkýntý anlarýnda sabredenlerdir: Ýþte onlardýr sadakatlerini gösterenler ve iþte onlardýr Allah'a karþý sorumluluklarýnýn bilincinde olanlar.”(Bekara 2/177)
Bu demektir ki bu âyette sayýlan amelleri veya burada sayýlmayan diðer sevap amelleri iþleyen her mü’min müttakidir (takva sahibidir) ve takva sahibi her mü’min de Allah’ýn velisi olma þerefini kazanabilir.
Allah (cc) iman edip takva sahibi olan kullarýný kendine ‘veliler-evliyau’llah’ olarak seçiyor. Bu O’nun bileceði bir iþtir.
Mü’min zaten Ýslâma bütün benliði ile iman edendir. Ýman ise takvayý gerektirir. Takvasýz mü’min olunamayacaðýna göre, Allah’ýn razý olduðu bütün mü’minler velidir (Allah’ýn evliyasýndandýr). Allah (cc) da onlarýn velisi veya mevlâ’sýdýr.
Bu gibi mü’minler özel bir sýnýf deðillerdir. Bu velilik sýfatýný onlar iman ettikleri ve uyduklarý Kur’an’dan alýrlar. Bunlar, yani Allah’ýndostlarý her tip toplulukiçindebulunabilir. Kur’anehliveâlimlerarasýndabulunabileceðigibi, sýradanhalkarasýnda da bulunabilir.
Bilindiði gibi Ýslâmda ruhbanlýk ve özel bir sýnýf statüsü yoktur. Herkes Allah’ýn önünde eþittir ve herkes Rabbine kulluk yapmakla yükümlüdür. Kimsenin Allah katýnda bir imtiyazý (ayrýcalýðý) yoktur. Üstünlük (keremli olmak, kerâmet), derece ve sevap kazanma ölçüsü yalnýzca takvadýr. (Hucurat 49/13) Kimin takvalý olduðunu da yalnýzca Allah bilir.
-
Allah’ýn velilerinden olmak
Bazý hadislerde Allah’ýn velilerinin kimler olduðunu ve bazý özelliklerini görüyoruz.
Peygamber (sav) ‘evliyâu’llah’ýn (Allah’ýn veli kullarýnýn), birbirlerini Allah (cc) için severek karþýlýklý dost, yârân, ahbab, müttefik olduklarýný söylüyor. (Ebu Davud, Sünne/2 (4596))
Allah’ýn yakýnlýðýný (veliliðini) kazanan mü’minler, Allah (cc) uðruna, O’nun adýyla, O’nun celâli için birbirlerini severler. Bu sevgi ile beraber birbirlerine ilgi gösterirler. (Müslim, Birr/38 (2567). Darimí, Rekâik/44 (2760). Tirmizí, Zühd/53 (2390))
Peygamberimize ‘Allah’ýn velileri’ kimlerdir diye sorulmuþ, O da þöyle buyurmuþtur: “Onlar öyle kimselerdirki, görüldükleri zaman Allah hatýrlanýr (zikredilir.)” (Bezzâr’dan, ÝbniKesir, Tefsir, 2/199. Ýbni Mace bu hadisi; “...Sizin en hayýrlýlarýnýz, görüldükleri zaman Allah’ýn hatýrlandýðý kimselerdir”þeklinde veriyor. Bak: Ýbni Mace, Zühd/4 (4119))
Takva sahibi mü’minler ayný zamanda, Hakk’ýn canlý þahitleridir. Onlar, Ýslâmýn güzelliklerini pratik hayatlarýnda gösterirler. Ýslâmý öylesine güzel yaþarlar ki, onlara bakýldýðý zaman Allah (cc), O’nun verdiði nimetler ve Ýslâmýn güzellikleri hatýrlanýr.
Peygamber (sav) þöylebuyurdu : “Allah’ýn kullarý içinde kendileri þehid veya nebi olmadýklarý halde nebilerin ve þehidlerin bile gýpta ettiðinice kullar vardýr. »Denildiki; Onlar kimlerdir, belki onlara sevgi duyarýz? Allah’ýn Rasûlü þöyle buyurdu: “Onlar, aralarýnda ticaret ve akrabalýk olmadýðý halde birbirlerini Allah için seven bir gruptur. Yüzleri nur (gibidir) ve nurdan tahtlar üzerindedirler. Ýnsanlarýn korktuklarý ve üzüldükleri gün, bunlar ne korkar ne de üzülürler.” Sonra da Yunus 62. Ayeti okudu. (Müstedrek’tenElmalýlýTefsiri, 4/495. Ebu Davud bu hadis Ebu Hureyre’den aktarýyor. ÝbniKesir, Tefsir, 2/199)
Allah (cc) Hz. Muhammed’i kendi dostlarýyla, düþmanlarý arasýnda tam bir ölçüt kýldý. Ýnsanlardan hiç birkimse, onun getirdiði gerçeklere iman etmedikçe ve ona bütünüyle baðlanmadýkça, Allah’ýn dostu olamaz. Bundan dolayý, Allah’ýn Rasûlünü sevmeden evliya olduðunu söyleyenler yalancýdýr. (ÝbniTeymiyye, VelâyetRisalesi, s: 10)
Allah’ý sevdiðini iddia edenler Hz. Muhammed’e uymak durumundadýrlar:
“Deki Allah’ý seviyorsanýz bana uyun. Allah da sizi sevsin ve suçlarýnýzý baðýþlasýn. Allah çok affedici ve çok merhametlidir.”(Âli Ýmran 3/31)
Keþif ve harikulâde (olaðanüstü) þeyler peþinde koþanlar Hz. Muhammed’in getirdiði ölçülere uymadýkça yalancýdan baþka birþey olmazlar. Þeytanda ima onlarýn üzerine gelir ve onlarýn yakýný olur. Onun için böyleleri ancak þeytanýn velileri olurlar, yoksa Allah’ýn deðil. (Þuara 26/221)
Allah (cc) þöyle buyuruyor :
“Her kim Rahman olanAllah'ýn zikrinden (Kur’an’dan) yüz çevirirse biz ona bir þeytan musallatederiz. Artýk o þeytan onun yakýnd ostu olur.”(Zuhruf 43/36)
Allah’ý zikretmek demek, Peygamberin getirdiði kurallarý hayata uygulamaktýr. Hayatý heran Allah (cc) görüyormuþ gibi yaþamaktýr. Her iþi Allah (cc) adýyla ve Allah (cc) adýna yapmaktýr. Yani, bir baþka deyiþle Kur’an’ýn emirlerine sýmsýký sarýlmaktýr. Her kim Kur’an’a inanmaz, onun içindeki düsturlarý kendisi için düstur haline getirmezse, Allah’tan yüz çevirmiþ, þeytana dost/ yakýn olmuþ demektir.
Bir kutsí hadiste Peygamberimiz (sav) þöylebuyuruyor:
“Yüce Allah’ým bana buyurduki: “Kim benim bir velime düþmanlýk ederse ona savaþ açmýþolurum.
Kulumu bana yaklaþtýracak þeylerden arasýnda en çok sevdiðim ona emrettiðim farzlarý yerine getirmesidir. Kulum bana nâfile ibadetlerle yaklaþmaya devam eder. Öyleki ben onu sevmeye baþlarým. Onu sevince de duyan kulaðý, gören gözü, tutan eli, yürüyen ayaðý olurum. Artýk o benimle duyar, benimle görür, benimle tutar ve benimle yürür. Benden birþey isterse elbetteki veririm. Bana sýðýnýrsa onu korurum.
Yaptýðým hiç biriþte tereddüt etmedim. Yalnýz mü’min kulumun ruhunu almakta tereddütettim. O ölümden tiksinir, ben de onun hoþlanmadýðý þeylerden hoþlanmam. Fakat ölümden kurtuluþ yoktur.”(Buharî, Rikak/38)
“Kulum bana nafile ibadetleri yaparak yaklaþmaya devam eder. Öyleki artýk ben onu severim...”Yani o, farzlarý yerine getirerek Allah’a yaklaþmaya çalýþmazsa, asla takva sahibi bir mü’min olamaz. Takva sahibi olmayanlarýn, yani Allah’a karþý sorumluluk bilinciyle davranmayanlarýn da Allah’ýn velsi olmasý mümkün deðildir.
Hadiste söylendiði gibi takva sahiplerifarz (emredilen) ibadetleri hakkýyla yerine getirerek iyiler (ebrar) derecesini kazanýrlar. Bundan sonra da ‘sadýk mukarrebler’den olmak üzere nâfile ibadetlerle Allah’ayaklaþmaya çalýþýrlar.
Unutmamak gerekir ki Allah’ýn iyi dediði (ma’ruf, birr ) iþleri yerine getirmeden, kötü dediði (münker, fýsk) iþlerden uzaklaþmadan Allah’la yakýnlýk kurduðunu iddia edenler kötü birer yalancýdýrlar. Elbette yalancýlar da Allah’ýn velisi olamazlar. (ÝbniTeymiyye, VelâyetRisâlesi, s: 39)
Dünyada Allah’ýn velisi olma þerefini kazanan mu’minlere hem dünya da hem de âhirette melekler veli olacaklar. Meleklerin dostluðunu kazanmak, onlarýn desteðini ve duasýný beraberinde getirir.
“Þüphesiz; ‘Bizim Rabbimiz Allah’týr’ deyip sonra dosdoðru bir istikamet tutturanlar (yok mu); onlarýn üzerine melekler iner ve ‘hüzne kapýlmayýn, size va’dolunan cennetle sevinin.
Biz, dünya hayatýnda da, ahirette de sizin velileriniz. Orda nefislerinizin arzuladýðý her þey sizindir ve istemekte olduðunuz her þey de sizindir.
Çok baðýþlayan, çok merhametli olan (Allah) tan bir aðýrlanma olarak. ” (Fussilet 41/30-32)
Allah’ýn velilerini müjdeleyen âyete tekrar bakalým:
“Haberiniz olsun; Allah’ýn velileri (evliyâu’llah), onlar için korku yoktur, onlar mahzun da olacak deðillerdir.
Onlar iman edenler ve (Allah’tan) korkup sakýnanlardýr.
Müjde dünya hayatýnda ve ahirette onlarýndýr. Allah’ýn sözleri için deðiþiklik yoktur. Ýþte büyük kurtuluþ/ mutluluk budur.” (Yunus 10/62-64)
Bu müjdeyi bir baþka ayet þöyle tamamlýyor:
“Ey kullarým, bugün sizin için bir korku yoktur ve siz bir üzüntüye de kapýlacak da deðilsiniz. Ki onlar, benim âyetlerime iman edenler ve müslüman olanlardýr.”(Zuhruf 43/68-69)
Her insan Allah’ýn halifesi (Bekara 2/30) olma adayý olduðu gibi, her mü’min de Allah’ýn velisi (evliyâ’dan) olma adayýdýr. Takvasý ve salih amelleriyle Allah’ýn velilerinden olma þerefini kazanan mü’minlere selâm olsun.
Hüseyin K. Ece / Zaandam/Hollanda
24.09.2012
