Kurban ibadeti
Kurban ibadeti, ulvî bir amaca ulaþmak için, geçici ve fâni ve ayný zamanda da asýl sahibinden insana emanet edilen varlýk’ýn, dünyalýklarýn bir kýsmýndan vazgeçebilmeyi anlatýr.
Allah (cc) kularýna, “Ya ben, ya malýnýz” demiyor. “Malýnýn tümünü býrakmýyorsan, terketmiyorsan, son kuruþuna kadar hepsini benim dediðim yere vermiyorsan bana yaklaþamazsýn, bana yakýn olamazsýn” demiyor.
Burada zýmnen þöyle deniyor: “Sana verilenlerden bir kýsmýný zekat, sadaka, infak veya kurban olarak vermeye, sahip olduklarýnýn bir kýsmýndan Allah için vazgeçmeye hazýrsan; O’na yakýnlýk kazanýrsýn. Tabii Allah’a yakýn olmak gibi ulvî bir hedefin varsa...”
Kurban ibadetinde þu mesaj da saklýdýr: Bir insanýn Allah’a yakýnlýðý dünyalýklara yakýnlýðý ile ters orantýlýdýr. Kim dünyayý Allah’tan çok severse o Allah’tan uzaklaþýr. Kim de Allah’ý dünya ve içindekilerden daha çok severse Allah’a yakýnlýðý artar.
Kurban ibadeti mülk’ün Allah’a ait olduðu iddiasýnýn isbatý, verebilme ahlâkýnýn göstergesi, yakýn olma arzusunun aracý, Allah sevgisinin paylaþýlmasý, en sevdiðindenAllah için vazgeçebilme sembolüdür.
Kurban, (Allah’tan ödül ) alabilmek için vermektir.
Kurban verebilmeyi, paylaþabilmeyi öðretir.
Kurban, geçiciliði ve faniliði öðretir.
Kurban, eninde sonunda kime kurban olunmasý gerektiðini gösterir.
-
En azizkurban: hz. Ýsmail (as)
Kur’an bazý gençleri insanlara örnek olarak gösteriyor ve onlarý övüyor. Hz. Yusuf, Ashab-ý Kehf, Hz. Musa’nýn yanýnda Kur’an’ýn ‘feta’ dediði genç, Hz. Ýbrahim ve Hz. Ýsmail gibi.Bunlarýn arasýnda Hz. Ýsmail’in farklý bir yeri vardýr. Zira o Hz. Ýbrahim’in Kabul edilmiþ duasý ve kurbaný idi. Kurbanlarýn en þirini, en makbulü ve en güzidesiidi.
Kur’an þöyle anlatýyor:
“Hatýrlaki Ýbrahim þöyle demiþti: "Rabbim! Bu þehri (Mekke'yi) emniyetli kýl, beni ve oðullarýmý putlara tapmaktan uzak tut!"
"Çünkü, onlar (putlar), insanlardan bir çoðunun sapmasýna sebep oldular, Rabbim. Þimdi kim bana uyarsa o bendendir. Kim de bana karþý gelirse, artýk sen gerçekten çok baðýþlayan, pek esirgeyensin."
"Ey Rabbimiz! Ey sahibimiz! Namazý dosdoðru kýlmalarý için ben, neslimden bir kýsmýný senin Beyt-i Harem'inin (Kâbe'nin) yanýnda, ziraat yapýlmayan bir vadiye yerleþtirdim. Artýk sen de insanlardan bir kýsmýnýn gönüllerini onlara meyledici kýl ve meyvelerden bunlara rýzýk ver! Umulurki bu nimetlere þükrederler."
"Ey Rabbimiz! Þüphesizki sen bizim gizleyeceðimizi de açýklayacaðýmýzý da bilirsin. Çünkü ne yerde ne de gökte hiç birþey Allah'a gizli kalmaz."
"Ýhtiyar halimde bana Ýsmail'i ve Ýshak'ý lütfeden Allah'a hamdolsun! Þüphesiz Rabbim duayý iþitendir."(Ýbrahim 14/35-39)
Kurban ibadetinin tipik örneði Hz. Ýbrahim’ in (as) oðlu Ýsmail iledenenmesi olayýdýr. Burada gerçek bir mü’minin en sevdiði, kalbinin en müstesna köþesinde sakladýðý en deðerli, önemsediði þeyi; daha çok sevdiði, daha çok minnettar olduðu varlýðýn asýl sahibi Allah (cc) yolunda feda edebilmesini, ondan içinde hiç bir burkuntu olmadan vazgeçebilmesini, buna ek olarak da vazgeçtiði zaman kavuþabileceði ecri, þerefi, ulvi makamlarý görmekteyiz.
Bir baba düþünün ki bir oðul için altmýþ-yetmiþ sene beklesin... Ama daha henüz sevemeden, koklayamadan, baðrýna basamadan çok uzaklara, Mekke’ye Allah’ým emriyle götürüp býraksýn... Ve günün birinde oðul daha henüz delikanlý çaðýna ermeden asýl sahibi tarafýndan geri istensin... Hem de öz babanýn elleriyle...
Bu denemeyi ancak Hz. Ýbrahim gibi Rabbine en samimi imanla teslim olan bir kimse baþarabilirdi. Çünkü o biliyordu ki zaten Allah’a ait olan Ýsmail’den bu dünyada vazgeçebilmek, ona dünyada bitmez bir isim ve þan, âhirette ise hiç bir gözün görmediði makamlar kazandýracaktý. Vazgeçebildiði bir Ýsmail yerine milyonlarca Ýsmaili olacaktý. Zira o Rabbinin va’dine inanýyordu.
Olayý Kur’an’dan takip edelim
“Böylece (çocuk) onun yanýnda koþabilecek bir çaða gelince (Ýbrahim ona): ‘Oðlum, gerçekten ben seni rü’yamda boðazlýyorken gördüm. Bir bak, sen ne düþünüyorsun?’ dedi. (Oðlu Ýsmail) dediki: ‘Babacýðým, emrolunduðun þeyi yap. Ýnþaallah beni sabredenlerden bulacaksýn.
Sonunda ikisi de (Allah’ýn ermine ve takdirine) teslimolup (babasý, Ýsmail’i kurban etmek için) onu yanaðý üzerine yatýrdý.
Biz ona Ey Ýbrahim! Diye seslendik. Gerçekten son rüyayý doðruladýn. Hiç þüphesiz biz, güzel davrananlarý böyle ödüllendiririz.
Doðrusu bu, apaçýk bir imtihandý. Ve ona büyük bir kurbaný fidye olarak verdik. Sonra gelenler arasýnda ona (hayýrlý ve þerefli bir isim) býraktýk.”(37 Saffat/102-108)
Burada inanan bir insanýn en sevdiði þeyi Allah yolunda feda etme fedakârlýðýný görmekteyiz. Asýl vuslata kavuþmak için arada ayakbaðý olabilecek geçici sevgileri terk edebilmeyi görüyoruz.
Bu olaydan önce Hz. Ýbrahim bir kaç denemeden daha geçirilmiþ, o da her birinden baþarý ile çýkmýþtý.Bunun üzerine Allah (cc) hz. Ýbrahim’i bütün insanlara imam (önder/rehber) yaptý.
Hz. Ýbrahim’in güzel davranýþlarý ve bilinçli kulluðu, Kur’an’da onun ‘muhsin/iyi’ olarak anýlmasýna sebep olmuþtur. Bu ayný zamanda bütün müslümanlara ibadetlerinde ve dünyalýk bütün iþlerinde ihsan ahlâký üzere davranmayý tavsiyedir.
Bir oðul düþünün; henüz gençliðe adým atmamýþ, ya da atmak üzere. Kimbilir belki on, belki onbir, belki oniki yaþýnda. Kendisini çok seven, yolunu seksen sene bekleyen babasý ona diyor ki “seni Allah yolunda kurban edeceðim. Yani seni boðazlayacaðým.” Üstelik bu baba çok uzaklarda yaþýyor. Belki bir kaç senede bir Mekke’ye onu görmeye geliyor. Sözüne, yüzüne, özüne, bakýþlarýna hasret kalýyorlar çilekeþ annesiyle birlikte. Belki aylarca yollarýna bakýyorlar, babam gelecek, hasret gidecereceðiz diye. Baba günün birinde çýkýp geliyor. Sarýlýyor, kokluyor, babam, ah babam diyor. Seviniyor, içine ferahlýk doluyor, hoþnut oluyor. Dünyayý baðýþlasalar bu vuslat kadar, bu müjde kadar deðerli olamazdý.
O an o genç (çocuk) çýkýp Mekke’nin daðlarýnda þöyle haykýrsa yeri idi: “Ey daðlar, ey vadiler, ey gökler, ey Mekke, ey Zemzem! Duyun babam geldi. Babam Ýbrahim teþrif etti. O baba ki Halilullah, o babaki Tevhidin babasý, o baba ki tek baþýna bir ümmet, o baba ki Vahyin en büyük muhataplarýndan biri. Seçilmiþ, övülmüþ, faziletlerle donatýlmýþ müstesna bir insan, üstün bir peygamber. Ýþte o geldi.
Onun geliþi sýradan bir babanýn gubetten eve dönüþü gibi deðildir. Onun geliþi sýradan bir insanýn sýradan bir eve veya bir mekana uðramasý deðildir. Haberiniz olsun!”
Ama o da ne? Daha yeterince konuþamadan, hasret gidermeden, daha geliþin ne olduðunu anlayamadan bu piri fâni baba biricik oðluna diyor ki:“Seni rüyamda kurban ettiðimi gördüm.”. Yani, Ýsmail, sen Allah yolunun kurbanýsýn.
Böyle bir istek karþýsýnda insan þaþýrmaz mý? Ürpermez mi? Korkmaz mý?
Can bu, kolay kolay verilir mi?
Hem niçin? Bunca eþyanýn arasýnda kurban verilecek baþka bir þey yok mu?
Niçin Ýsmail? Yaþlý babanýn biricik oðlu? Yaþlý babanýn özel duasý? Yaþlý bir babaya verilen mucize?
Niçin? Niçin? Niçin? Hikmeti ne ola ki?
Bu sorularý biz soruyoruz. Hz. Ýsmail gibi bir oðul deðil.
Bu gibi þüpheler bizim nefsimizden kaynaklanabilir, bu tereddütler bizim aklýmýza gelebilir.
Ama o oðulun aklýna gelmezdi. Zira o, o küçük yaþýna raðmen Hakikati gören biriydi.
Biliyordu ki babasý Peygamberdi asla Rabbinden habersiz iþ yapmazdý. Rabbi de ona bir bir þey emretmiþse mutlaka bir hikmeti vardý.
Yine o –týpký babasý gibi- biliyordu ki Allah’a ait olan bir þeyi yine O’na geri vermek esef edilecek bir þey deðildir.
Bugün caný seve seve O’nun yolunda vermek, yarýn diriliþe sebep olacaktýr.
Bugün O istedi diye vermek, O’nun katýnda deðer kazanacaktýr.
Hz. Ýsmail bu fedakarlýðý gösterdiði ve bunun mükâfatýný daha dünayda iken gördü. Nasýl babasý Ýbrahim (as) onca aðýr imtihanlarý baþarýp Hz. Ýbrahim olduysa, onun adý da babasýyla birlikte ölümsüzleþti.
Peygamber olarak seçildi. Adý salihlerin ve sýddîklerin arasýna yazýldý. Kâ’be’nin yapýmý ve bakýmý ile görevlendirildi. Hidayet rehberi, gençliðin örneði, kâinatýn Efendisinin büyük babasý olma þerefiyle þereflendi.
Adý kurban ile, yani Allah’a yakýn olma niyetiyle, kurban ibadetiyle kýyâmete kadar anýlýr oldu. Ne zaman kurbandan bahsedilse babasýyla birlikte onun da adý akla gelir.
Öyle babaya böyle bir oðul.
Öyle bir samimiyete böyle bir mükâfat.
Öyle bir teslimiyete böyle bir ödül.
Öyle bir baðýþa böyle bir karþýlýk.
Hz. Ýbrahim Ýsmail’ini Allah yolunda verdi, karþýlýðýnda hesapsýz, sayýsýz, imrenilecek nice ikramlar, lütuflar, mükafatlar, þeref ve izzet aldý. Hz. Ýsmail canýný Allah yolunda verdi (vermeye hazýrlandý), gýpta edilecek neler neler aldý. Bu Ýbrahim milletine þu mesajý taþýmaktadýr: Siz de ismaillerinizden Allah için vazgeçebilirseniz, verebilirseniz; kazanýrsýnýz, yücelirsiniz, O’nun sevgisine yakýnlýk kazanýrsýnýz.
Öyleyse ‘kurban alabilmek için vermektir’ desek yanlýþ olmaz.
Ayrýca Hz. Ýsmail’in bu teslimiyetinde altý tane önemli mesaj buluyoruz:
1-Mülk Allah’ýndýr. Öyleyse o mülkü dilediðine verir, dilediðinden alýr. (Âli Ýmran 3/26) Ýnsan da Allah’a aittir. Dilediðini dünyaya getirir, dilediðini dilediði zaman buradan alýr. (Yûnus 10/56. A’raf 7/158. Bekara 2/258)
Öyleyse iman edene düþen bu takdire razý olmaktýr.
2-Allah (cc) el-Hakîm’dir. Her þeyi hikmetle ve bir sebebe baðlý olarak yaratýr. Hz. Ýsmail’in kurban aracý seçilmesi de bu hikmete göredir. Allah (cc) hakkýnda böyle bir ma’rifeti (anlayýþý) olan, Allah’ýn takdirinden þikayet etmez, razý olur.
3-Peygamberler Allah adýna yalan söylemezler, yanlýþ yapmazlar. Hz. Ýbrahim Allah’tan aldýðý vahiy ile hareket etti. Bunu bilen Ýsmail hiç itiraz etmedi.
Her müslümanýn da Hz. Muhammed’in elçilik görevi hakkýnda aynen böyle düþünmesi gerekir.
4-Mü’min kurbanla, varlýk hiyerarþisini Allah’ýn koyduðunu, bu hiyerarþideki yerini ve haddini bir daha hatýrlar. “Haddini bilmek gibi irfan olmaz”, “kendi sýnýrýný bilen, baþkalarýna ait sýnýrlara daha çok dikkat eder”, sözlerinden hareketle haddini tecavüz edip zalim olmaz.
5-Kurban ibadeti müslümana Allah’a ait mülkten insan olarak, O’nun izniyle ve O’nun adýyla istifade edebilmeyi hatýrlatýr. Bundan dolayý o kurbaný Allah için keser ve O’nun adýyla “bismillahi allahu ekber” diyerek keser, O’nun yolunda infak ederken de O’nun rýzasý için ve besmele ile infak eder.
6-Kurban takvayý ve ihsaný hatýrlatýr. Yani Allah’a sorumluluk bilinciyle hareket etmeyi, O’nu görüyormuþ gibi O’na ibadet etmeyi hatýrlatýr. Allah’a hesba katarak hareket edenler, eninde sonunda kazanýrlar. Zira kurbanlarýn etleri ve kanlarý deðil mü’minlerin takvasý Allah katýan ulaþýr. (Hac 22/37)
Zaandam
17.10.2012
