Allah’dan baþka hak ilâh olmadýðýný bilmek ve þirk koþan insanlarýn ilâhlaþtýrdýklarý sahte ilâhlarý reddetmek Tevhid’in gereðidir… Bilmek, kabul etmek ve inanmak konusunda katýksýz iman eden muvahhid bir mü’min, Allah’dan baþka hak ilâh olmadýðýný bilir, böyle kabul edip inanýr ve imanýnda hiçbir þübheye düþmez… Bu, mü’min olmanýn olmazsa olmazýdýr…
“Mü’min olanlar, ancak o kimselerdir ki onlar, Allah’a ve Rasulüne iman ettiler, sonra hiçbir kuþkuya kapýlmadýlar…..”1 diye muvahhid mü’min kullarýnýn vasfýný beyan eden Rabbimiz Allah:
“Þu hâlde bil, gerçekten Allah’dan baþka ilâh yoktur.”2 buyurur.
Allah’dan baþka hak ilâh olmadýðýný bilmek, kabul edip iman etmek, kâinatta en büyük hakikattýr… Bu öyle bir hakikattýr ki, bütün hakikatlarýn kaynaðý ve olmazsa olmazýdýr… Bu, insanlarýn yaratýlýþ gayesidir… Ýnsanlar, kendilerini, yalnýzca kendisine ibadet etmeleri ve asla þirk koþmamalarý için yaratan Rabbleri Allah’dan baþka hak ilâh olmadýðýný bilir, kabul edip katýksýz iman eder ve imanýn gereði olan salih ameller iþleyecek olurlarsa, dünya hayatlarýnda izzeti elde ettikleri gibi, ahirette ise sonsuz cenneti hakkederler…
Enes b. Mâlik (r.a.) anlatýyor
Rasulullah (s.a.s.), Muaz b. Cebel’e þöyle buyurdu:
“Bil ki, her kim Allah’dan baþka hiçbir ilâhýn olmadýðýna þehadet getirir ve ölürse, Allah, onu cennete koyar.”3
Bilen ve katýksýz bir iman ile iman eden muvahhid mü’min þahsiyet bilir ki:
“(Allah,) doðunun ve batýnýn Rabbidir. O’ndan baþka ilâh yoktur…”4
“Göklerde ilâh ve yerde ilâh O’dur. O (Allah), hüküm ve hikmet sahibidir.
Göklerin ve yerin ve ikisi arasýnda bulunanlarýn mülkü kendisinin olan (Allah)ne yücedir.”5
“Göklerde ve yerde Allah O’dur.”6
“Elif, Lâm, Mîm.
Allah… O’ndan baþka ilâh yoktur. Diridir, Kaimdir.”7
“Rahimlerde, size dilediði gibi sûret veren O’dur. O’dan baþka ilâh yoktur. Üstün ve güçlü olandýr, hüküm ve hikmet sahibidir.”8
“Allah, gerçekten kendisinden baþka ilâh olmadýðýna þahidlik etti. Melekler ve ilim sahibleri de, O’ndan baþka ilim sahibi olmadýðýna adâletle þahidlik ettiler. Azîz ve Hakîm olan O’ndan baþka ilâh yoktur.”9
Böyle bilir ve böyle iman eder muvahhid mü’minler!... “Allah’dan baþka hak ilâh olmadýðýný bilip inanan þahsiyet, Rasulullah Muhammed (s.a.s.)’in en son Nebî ve en son Rasul olduðunu bilir, kabul edip iman eder…
Bilip iman eder ki:
“Muhammed, Allah’ýn Rasulüdür.”10
“Muhammed, yalnýzca bir Rasuldür.”11
“Ancak O (Muhammed), Allah’ýn Rasulü ve peygamberlerin sonuncusudur. Allah, her þeyi bilendir.”12
Yine bilip iman eder ki Allah Teâlâ, Rasulullah (s.a.s.)’i bütün insanlýk âlemi için Rasul olarak göndermiþ ve O, kýyamete kadar gelecek insanlarýn hepsinin Peygamberi olup Risâleti, tüm insanlýðý kuþatýcýdýr…
Þöyle buyurur Rabbimiz Allah:
“Biz seni, insanlara bir Rasul olarak gönderdik. Þahid olarak Allah yeter.”13
“De ki: ‘Ey insanlar, ben, Allah’ýn sizin hepinize gönderdiði bir Rasulüyüm ki göklerin ve yerin mülkü O’nundur. O’ndan baþka ilâh yoktur. O, diriltir ve öldürür. Öyleyse Allah’a ve Ümmî Peygamber olan Rasulüne Ýman edin. O da, Allah’a ve O’nun sözlerine inanmaktadýr. O’na iman edin ki, hidayete ermiþ olasýnýz.”14 Cabir ibn Abdullah (r.anhuma)’dan.
Rasulullah (s.a.s.), (Kavmine hitaben) þöyle buyurdu:
“Ben, özel olarak size, genel olarak da bütün insanlara Peygamber olarak gönderildim.”15
Rasulullah Muhammed (s.a.s.)’in Risâletine ve Nübüvvetine hak olarak inanan muvahhid mü’minler, Rasulullah (s.a.s.)’e Âlemlerin Rabbi Allah tarafýndan indirilenlerin bütününe iman ederler…
“Rasul, kendisine Rabbinden indirilene iman etti, mü’minler de…..”16
Katýksýz iman edenler, imanlarýn gereði uyup itaat ettiler… Ýnandýklarý gibi yaþamaya ve salih amel iþlemeye gayret ettiler…
Rabbimiz Allah Teâlâ, katýksýz iman edip salih amel iþleyerek, birbirlerine hakký tavsiye eden ve birbirlerine sabrý tavsiye edenlerin kurtuluþa erdiklerini, zarardan kurtulduklarýný beyan buyurmuþtur…17 Bunlar, Tevhid akîdesi saðlam olup Rasulullah (s.a.s.)’in sahih Sünneti üzere salih amellerde bulunan þahsiyetlerdir…
Tevhid konusunda bütün iman eden, imanlarýna þübhe ve zulüm karýþtýrmayan muvahhid mü’minlerin bu inancý, þahýslarýnda bütünleþmiþ bir ahlâkî yapýya döner… Allah’ý razý etmiþ ve Allah’dan razý olmuþ, Allah’ý sevmiþ ve Allah tarafýndan sevilmiþ yüce bir makama ulaþmak, Tevhid akîdesinin ahlâkî yansýmasý ile gerçekleþir… Ýmanýn gereði olan salih amel iþlendiði zaman, bâtýn olan zâhir olur… Ve Ýslâm, zâhire göre hükmeder!..
Rabbimiz Allah Teâlâ, insanlýk âleminin en son Tevhîd Milleti olan Rasulullah Muhammed (s.a.s.)’in ümmeti için:
“Siz, insanlar için çýkarýlmýþ hayýrlý bir ümmetsiz.”18buyurur ve ayetin devamýnda “hayýrlý ümmet” olmalarýnýn isbâtýnýn þartlarýný beyan eder:
“Ma’ruf (iyi ve Ýslâm’a uygun) olaný emreder, münker (kötü) olandan sakýndýrýr ve Allah’a iman edersiniz!”
“Hayýrlý ümmet oluþ,” olayýn bâtýn kýsmýdýr ve zâhirde iyiliðin emri, kötülüðün nehyi hâl ve hareketiyle isbât edilir… Hüküm de zâhire göre verilir… Kendisinin hayýrlý oluþuna dair herhangi bir ameli gündeme getirmeyenin, hayýrlý olup olmadýðý nerden bilinecek? Bâtýnda olan, zâhirde ortaya konulmalýdýr ki, bâtýnda olduðu iddia edilen þey, isbât edilmiþ olsun!..
Muvahhid mü’mindeki Tevhid akîdesi de, zâhirde ahlâka yansýmalý, yani ahlâkta Tevhid gerçekleþmelidir ki, o kiþinin Tevhid ehli olduðu bilinmiþ ve kabul edilmiþ olsun…
1-Tevhid, ferdî ahlakta gerçekleþmelidir:
Muvahhid þahsiyet, þahsýnda, amellerinde, hâl ve hareketlerinde, kalbinde taþýmýþ olduðu, katýksýz iman ettiði Tevhid inancýný ortaya koymalý ve Tevhid’i bozucu, iman zedeleyici her türlü durumdan uzak durmalý… Hâl ve tavrý, Tevhid inancýna uygun olmalý, zâhirî, bâtýnýný tasdik etmelidir… Katýksýz iman ettiði Rabbi ve Ýlâhý Allah Teâlâ’nýn emrettiklerini, önderi Rasulullah (s.a.s.)’in Sünneti’ni örnek edinerek yerine getirmelidir…
“Emrolunduðun gibi dosdoðru ol!”19emri gereði davranmalý, “Dini yalnýzca O’na hâlis kýlarak Allah’a ibadet et”20 emrini yerine getirerek, yaratýlýþ gayesi olan “Ben, cinleri ve insanlarý yalnýzca bana ibadet etsinler diye yarattým.”21 hakikatý ile örtüþmelidir…
Yegâne önderi Rasulullah (s.a.s.)’in tarif ettiði bir mü’min ve müslüman olmalýdýr…
Abdullah ibn. Amr (r.a.) rivayet eder:
Rasulullah (s.a.s.) þöyle buyurur:
“Müslüman, dilinden ve elinden müslümanlarýn selâmette kaldýðý kimsedir.”22
Fedâle b. Ubeyd (r.a..)’dan.
Rasulullah (s.a.s.) þöyle buyurur:
“Mü’min o kimsedir ki, insanlar, mallarý ve canlarý bakýmýndan ondan emindirler.”23
Allah’dan baþka hak ilâh olmadýðýna ve kullarý üzerinde yasama hakkýnýn yalnýz ve yalnýz Allah’a aid olduðuna iman eden mü’min müslüman bir kiþi, Tevhid akîdesini yaþantýsýnda ortaya koymalý, Allah ve Rasulü (s.a.s.)’e itaat ettiðini göstermeli, bundan dolayý insanlar ona þahid olmalýdýrlar…
2 – Tevhid, ailevî ahlâkta gerçekleþmelidir.
Ferdî ahlâkýyla olgunlaþan muvahhid mü’min aile içi muamelesinde de Tevhid’in gereðini gündeme getirmelidir… Kendisi ve aile ferdleri, yalnýzca Allah’ýn hükmüne teslim olmuþ ve bu teslimiyetlerini, hayat örmekleri Ýbrahim (a.s.) ve O’nun dini üzere olan Rasulullah (s.a.s.)’i örnek alarak devam ettirmelidirler…
“Rabbi, O’na (Ýbrahim’e): ‘Teslim ol’ dediðinde (O:) ‘Âlemlerin Rabbine teslim oldum’ demiþti.
Bunu Ýbrahim, oðullarýna vasiyet etti.”24
“De ki: ‘Rabbim gerçekten beni doðru yola iletti, dimdik duran bir dine, Ýbrahim’in Hânîf dinine… O, müþriklerden deðildi.”25
Her ferdî, Tevhidî ahlâk sahibi olan muvahhid ailenin hayatýna hakim olan hükümler, Allah’ýn indirdiði hükümlerdir… Bu ailenin maddî ve manevî yapýsýný, Tevhid inancý oluþturmuþ, iman ve itaat bütünlüðü meydana gelmiþtir… Aile ferdleri, akîdeleri bir, hedefleri bir, usûlleri bir olan birliði ve beraberliði saðlamýþ, bir vücûdun organlarý hâline gelmiþlerdir… Kalbler mü’min, beyinler müslüman ve beden Ýslâm’a tam teslim olmuþ, birbirlerine hakký tavsiye edip hakkýn, hayata egemen olma mücadelesinde sabýr ile vasiyetleþmiþlerdir… Her türlü düþman hücûmlarýna karþý birbirlerine kalkan ve zýrh olmaya gayret eden muvahhid ailenin ferdleri, þu emrin gereðini yapma konusunda bütün çabalarýný sarfetmiþlerdir:
“Ey iman edenler, kendinizi ve yakýnlarýnýzý ateþten koruyun ki, onun yakýtý insanlar ve taþlardýr. Üzerinde oldukça sert, güçlü melekler vardýr. Allah, kendilerine neyi emretmiþse ona isyan etmezler ve emredildiklerini yerine getirirler.”26
3- Tevhid, Meslekî ahlâkta gerçekleþmelidir.
Tevhid inancýný ferdî ve ailevî ahlâka hakim kýlanlar, helâl rýzýklarýný, helâl yollardan kazanmaya gayret ederken, edindikleri meslek ahlâkýna da Tevhid’i egemen kýlmalýdýrlar… Hangi meslekten olurlarsa olsunlar, çalýþma hayatlarýnýn hangi seviyesinde bulunurlarsa bulunsunlar, iman ettikleri Allah Azze ve Celle’nin hükümlerine riâyet etmeli, Rasulullah (s.a.s.)’in Sünneti’ne uymalýdýrlar… Ýþveren, iþçi ve sanatkâr olanlar, yegâne hayat nizamý Ýslâm’ýn kendileriyle ilgili ilkelerine göre hayatlarýný düzenlemeli, ticaretlerini, iþlerini bu ilkelere göre yapmaya çalýþmalýdýrlar…
Rabbimiz Allah Teâlâ þöyle buyurur:
“Ölçtüðünüz zaman ölçüyü tam tutun ve dosdoðru bir tartýyla tartýn. Bu, daha hayýrlýdýr ve sonuç bakýmýndan daha güzeldir.”27
“Ölçüyü tam tutun ve eksiltenlerden olmayýn.
Dosdoðru olan terazî ile tartýn.
Ýnsanlarýn eþyasýný (haklarý olan mallarýný, emeklerini) deðerden düþürüp eksiltmeyin ve yeryüzünde bozguncular olarak karýþýklýk çýkarmayýn.”28
“Noksan ölçüp tartanlarýn vay hâline!
Ki onlar, insanlardan ölçerek aldýklarýnda noksansýz alýrlar.
Kendileri onlara ölçtüklerinde veya tarttýklarýnda eksiltirler.
Yoksa onlar, diriltileceklerini sanmýyor mu?
Büyük bir günde.
Ýnsanlarýn, Âlemlerin Rabbi için kalkacaðý günde.”29
Yegâne önderimiz Rasulullah (s.a.s.) þöyle buyurmuþlardýr:
“Aldatmanýn sahibi ateþtedir.”30
Abdullah ibn Mes’ud (r.a.)’dan.
Rasulullah (s.a.s.) þöyle buyurdu:
“Aldatmak, hiçbir müslümana helâl deðildir.”31
Rasulullah (s.a.s.)’in Halifesi Ýmam Ebu Bekr es-Sýddîk (r.a.)’dan.
Rasulullah (s.a.s.) þöyle buyurdu:
“Aldatan, cennete giremeyecektir.”32
Ebu Hüreyre (r.a.)’dan,
Rasulullah (s.a.s.) þöyle buyurur:
“Bizi aldatan, bizden deðildir.”33
Ebu Hüreyre (r.a.) anlatýyor:
Rasulullah (s.a.s.), bir ekin yýðýnýna uðramýþ ve elini onun içine daldýrmýþ da parmaklarýna ýslaklýk dokunmuþ. Bunun üzerine:
“Ey ekin sahibi, bu ne?” buyurmuþ.
Ekin sahibi:
- Ona yaðmur isabet etti ya Rasulullah! Demiþ.
Rasulullah (s.a.s.):
“O (ýslak) kýsmý insanlar görsün diye ekinin üstüne koysa idin ya! Aldatan benden deðildir.” Buyurmuþlar.34
Ýmam Ebu Bekr es-Sýddîk (r.a.)’dan.
Rasulullah (s.a.s.) þöyle buyurdu:
“Bir mü’mine zarar veren veya hile yapan kimse mel’undur.”35
Gerek üretim, gerek tüketim ve gerek diðer iþlerde olsun çalýþan her mü’min müslüman, iþine ve alýn terine Tevhidî anlayýþý egemen kýlmalýdýr… Hangi durumda ve hangi diyarda olursa olsun iþ hayatýnýn Ýslâm hükümlerine göre devam etmesini saðlamalý ve ticaretleri helâl üzere bina etmelidirler… Bunun için, kendilerine haram kazanç yollarýna dayatan düzenler ile mücadele etmeli ve onlara asla itaat etmemelidirler…
4- Tevhid, toplumsal ahlâkta gerçekleþmelidir.
Muvahhid mü’minler, Tevhid akîdesine toplumsal ahlâka da egemen etmelidirler… Allah’dan baþka hak ilâh olmadýðýna ve insan kullarý üzerinde ortaksýz yasama hakkýnýn O’na aid olduðuna katýksýz iman anlayýþý, toplumun ahlâkýný yapýlandýrmalý, bu yapýnýn saðlam bir þekilde devam etmesi hakkýný baþkalarýna asla verilmemelidir… Ýnsanlar, yalnýzca ve þirk koþmadan Allah’a ibadet etmek üzere yaratýlmýþ Allah’ýn kullarýdýrlar… Toplumsal bütün iliþkiler, Allah’ýn hükmü ve Rasulullah (s.a.s.)’in Sünneti çerçevesinde meydana gelmeli, Ýslâm’ýn ilkelerinden baþka ilkelere asla itibar edilmemelidir…
Rabbimiz Allah, toplumsal ahlâkýn inþâsý için þöyle buyurur:
“Þübhesiz Allah, adâleti, ihsâný, yakýnlara vermeyi emreder. Çirkin utanmazlýklardan (fahþadan) kötülüklerden ve zorbalýklardan sakýndýrýr. Size öðüt vermektedir. Umulur ki, Öðüt alýp düþünürsünüz.
Ahidleþtiðiniz zaman, Allah’ýn ahdini yerine getirin. Pekiþtirdikten sonra yeminleri bozmayýn. Çünkü Allah’ý üzerinize kefil kýlmýþsýnýzdýr. Þübhesiz Allah, yaptýklarýnýzý bilir.”36
“Ey iman edenler, bir kavim (bir baþka) kavimle alay etmesin, belki kendilerinden daha hayýrlýdýrlar. Kadýnlar da kadýnlarla (alay etmesin), belki kendilerinden daha hayýrlýdýrlar. Kendi nefislerinizi (kendi kendinizi) yadýrðayýp küçük düþürmeyin ve birbirinizi olmadýk kötü lakablarla çaðýrmayýn. Ýmandan sonra fasýklýk ne kötü bir isimdir. Kim tevbe etmezse, iþte onlar, zalim olanlarýn tâ kendileridir.
Ey iman edenler, zandan çok kaçýnýn. Çünkü zannýn bir kýsmý günahtýr. Tecessüs etmeyin (birbirinizin gizli yönlerini araþtýrmayýn). Kiminiz, kiminizin gýybetini yapmasýn (arkasýndan çekiþtirmesin). Sizden biriniz, ölü kardeþinin etini yemeyi sever mi? Ýþte, bundan tiksindiniz. Allah’dan korkup sakýnýn. Þübhesiz Allah tevbeleri kabul edendir, çok esirgeyendir.”37
5- Tevhid, Siyasî ahlâkta gerçekleþmelidir.
Ýnsan kullarýný, yalnýzca kendisine ibadet etsinler diye yaratan Allah Teâlâ, yaratmanýn yalnýzca kendisine aid olduðunu beyan buyurduðu gibi, insanlarý sevk ve idare edecek hükümlerin, yani emirlerin de yalnýzca kendisine aid olduðunu beyan buyurur:
“Gerçekten sizin Rabbiniz, altý günde gökleri ve yeri yaratan, sonra Arþ’a istiva eden Allah’dýr. Gündüzü, durmaksýzýn kendisini kovalayan geceyle örten, güneþe, aya ve yýldýzlara kendi buyruðuyla baþ eðdirendir. Haberiniz olsun, yaratmak da, emir de (yalnýzca) O’nundur. Âlemlerin Rabbi olan Allah ne yücedir.”38
Allah Teâlâ, insan kullarý üzerindeki egemenliðinde hiçbir ortaðý yoktur… Egemenlik, yalnýzca O’na aiddir… O, insan kullarýnýn itaat ettikleri yasamada kendisine ortak olunmaya asla razý olmaz ve kendisine ortak koþanlarý asla affetmeyeceðini beyan buyurur:
“Hüküm, yalnýzca Allah’ýndýr. O, kendisinden baþkasýna kulluk etmemenizi emretmiþtir. Dosdoðru olan din iþte budur. Ancak insanlarýn çoðu bilmezler.”39
“(Allah,) kendi hükmünde hiç kimseyi ortak kýlmaz.”40
“Gerçekten, Allah kendisine þirk (ortak) koþulmasýný baðýþlamaz.”41
Siyasî ahlâk, Tevhid akîdesi tarafýndan þekillendirilmeli, ilkeleri belirlenmeli ve bu ilkelere teslim olunup itaat edilmelidir!.. Ýnsanlarýn yaratanýn hükmüyle hükmolunmalýdýr… Ýnsanlýðýn kurtuluþu, barýþý ve huzuru ancak bununla mümkün olur…
“Ýman edenler, hicret edenler ve Allah yolunda mallarýyla ve canlarýyla Cihad edenlerin Allah katýnda büyük dereceleri vardýr. Ýþte kurtuluþa ve mutluluða erenler bunlardýr.”42
1) Hucurat, 49/15.
2) Muhammed, 47/ 19.
3) Ýmam Nesâî, Hadisler Iþýðýnda Günlük Hayat –Amelü’l- Yevmi ve’l-Leyle, çev. Mehmet Yolcu, Ýst. 1996, C.2, Sh. 400, Hds. 1132- 1133.
4) Muzzemmil, 73/9.
5) Zuhruf, 43/ 84-85.
6) En’âm, 6/ 3.
7) Âl-i Ýmrân, 3/1-2.
8) Âl-i Ýmrân, 3/6.
9) Âl-i Ýmrân, 3/18.
10) Fetih, 48/29.
11) Âl-i Ýmrân, 3/144.
12) Ahzab, 33/40.
13) Nisa, 4/79.
14) A’râf, 7/158.
15) Abdurrahman Ýbnu’l-Cevzî, Ashabýn Dilinden Peygamberimizin Hayatý, çev. Dr. Taceddin Uzun, Konya, 1992, Sh. 160, Hds. 250.
Ýbn Kesîr, Hadislerle Kur’ân-ý Kerim Tefsiri, çev. Dr. Bekir Karlýða- Dr. Bedreddin Çetiner, Ýst. 1986. C.11, Sh. 6106.
Ýbnü’l-Esir, Ýslâm Tarihi, çev. M.Beþir Eryarsoy, Ýst. 1985, C. 2, Sh. 62.
16) Bakara, 2/ 285.
17) Bkz. Asr, 103/1-3.
18) Âl-i Ýmrân, 3/110.
19) Hud, 11/112.
20) Zümer, 39/2.
21) Zariyat, 51/56.
22) Sahih-i Buhârî, Kitabu’l- Ýman, B.3, Hds.3.
Sahih-i Müslim, Kitabu’l- Ýman, B.14, Hds. 65.
Sünen-i Ebu Davud, Kitabu’l-Cihad, B.2, Hds. 2481.
Sünen-i Tirmizî, Kitabu’l- Ýman, B.12, Hds. 2762.
Sünen-i Nesâî, Kitabu’l- Ýman, B. 8, Hds. 4963.
Sünen-i Dârimî, Kitabu’r- Rikak, B. 4, Hds. 2715.
Ýmam Ahmed b. Hanbel, el- Müsned, çev. Rýfat Oral, Konya, 2003, C.1, Sh. 166- 167, Hds. 88/130, 89/131.
23) Sünen-i Ýbn Mace, Kitabu’l- Fiten, B. 2, Hds. 3934.
Sünen-i Tirmizî, Kitabu’l-Ýman, B. 12, Hds. 2762.
Sünen-i Nesâî, Kitabu’l-Ýman, B.8, Hds. 4962.
Ýmam Ahmed b. Hanbel, el-Müsned, c.1, Sh. 165- 166, Hds. 88/130.
Kuzâî, Þihâbü’l-Ahbâr Tercümesi, çev. Prof. Dr. Ali Yardým, Ýst. 1999, Sh. 53, Hds. 91.
24) Bakara, 2/131-132.
25) En’âm, 6/161.
26) Tahrim, 66/6.
27) Ýsra, 17/35.
28) Þuara, 26/ 181- 183. A’râf, 7/185.
29) Mutaffifin, 83/1-6.
30) Sahih-i Buhârî, Kitabu’l-Buyû, B. 60 (Bab baþlýðýnda)
31) Sünen-i Ýbn Mace, Kitabu’t-Ticare, B. 43, Hds. 2241.
32) Sünen-i Tirmizî, Kitabu’l- Birri ve’s-Sýlâ, B. 41, Hds. 2029.
33) Sahih-i Müslim, Kitabu’l- Ýman, b. 43, Hds. 164.
Sünen-i Ýbn Mace, Kitabu’t-Ticare, B. 36, Hds. 2224.
34) Sahih-i Müslim, Kitabu’l-Ýman, B. 43, Hds. 164’ün devamýnda,
Sünen-i Ýbn Mace, Kitabu’t- Ticare, B. 36, Hds, 2225.Sünen-i Tirmizî, Kitabu’l- Buyû, B. 72, Hds. 1330.
Sünen-i Ebu Davud, Kitabu’l- Ýcâre, B. 50, Hds. 3452.
35) Ýmam Hafýz Kadý Ebu Bekr Ahmed b. Ali b. Ýbrahim Emevî Mervezî Müsned-i Ebu Bekri’s- Sýddîk, çev. Ahmed Davudoðlu, Ýst. 1981, Sh. 223, Hds. 100.
36) Nahl, 16/ 90- 91.
37) Hucurat, 49/ 11-12.
38) A’râf, 7/ 54.
39) Yusuf, 12/ 40.
40) Kehf, 18/ 26.
41) Nisa, 4/ 48, 116.
42) Tevbe, 9/20.
