Asr’a yemin ederek insanýn zararda olduðunu beyan buyurmaktadýr… Zarardan kurtulmak için þirk siz bir iman ile salih bir amel gerekir… Þirksiz ve katýksýz iman eden muvahhid mü’minler, önderleri Rasulullah (s.a.s.)’den öðrendikleri ve gördükleri gibi salih amel iþlemelidirler… Niyetleri iyi, amelleri Allah’ýn rýzasýna uygun ve Rasulullah (s.a.s.) Sünnetine göre olmalýdýr… Böyle olan mü’min müslümanlar, hak üzere yaþamaya devam ederken, birbirlerine hakký tavsiye etmeli ve hak üzere olmaya gayret edip süreklilik arz ederken, önlerine çýkan engelleri aþmak için birbirlerine direnmeyi, yani sabrý tavsiye edip birbirlerine yardýmcý olmalýdýrlar… 2 Âdem (a.s.)’dan, yani ilk insan topluluðundan kýyamete kadar zarardan kurtulan insanlar, katýksýz iman edip salih ameller iþleyen, birbirlerine hakký ve sabrý tavsiye edenlerdir…
Ýman ile beraber salih amel iþlendiði vakit deðer kazanýr… Ýman olmadan yapýlan iþi iþler ve faydalý þeyler, dünyada faydasý görüle bilinir fakat ahirette hiçbir kýymeti olmaz… Çünkü amelin kabulü ve deðer bulmasý, katýksýz iman etmekle gerçekleþir… Nice güzel amel iþlediklerini zanneden insanlar olmuþtur, fakat iman etmedikleri veya imanlarýna þirk karýþtýrdýklarý için onlarýn amelleri boþa gitmiþtir…
“De ki: ‘Ameller bakýmýndan en çok hüsrana uðrayacak olanlarý size haber vereyim mi?
Onlarýn dünya hayatýndaki bütün çabalarý boþa gitmiþken, kendilerini gerçekten güzel iþ yapmakta sanýyorlar.’
Ýþte onlar, Rablerinin ayetlerini ve O’na kavuþmayý inkâr edenlerdir. Artýk onlarýn yapýp ettikleri boþa çýkmýþtýr. Kýyamet gününde onlar için bir tartý tutmayacaðýz.
Ýþte inkâr etmeleri, ayetlerimi ve Rasullerimi alay konusu edinmelerinden dolayý Onlarýn cezasý Cehennemdir.” 3
Bu ayet-i kerimeler hakkýnda müfessir âlimlerin görüþlerine müracaat etimizde þu hakikatlar gündeme gelmektedir:
Ýmam Taberî (rh.a.) þöyle der:
“ Bu insanlardan maksad, iyi amel iþlediðini sandýðý hâlde, yaptýðý amel ile Allah Teâlâ’yý gazablandýran herkestir. Bu kimse, ister papaz olsun, ister haham olsun, isterse sapýk bir müctehid olsun, isterse halktan biri fark etmez.”4
Ýmam Ýbn Kesîr (rh.a.) ise, þöyle diyor:
“ Ayet, ameli merdud ve hatalý olduðu hâlde amelinin makbul olduðunu ve davranýþlarýnda isabet ettiðini zanneden Allah kullarýndan hepsi için umumîdir.”5
Ýki meþhur ve deðerli müfessirin âlimin beyanlarýndan anlaþýldýðý gibi, iyi amel iþlediklerini zenneden, fakat iman konusunda sakat olduklarý, ayrýca amelleri de Ýslâm’a uymadýðý için, Allah’ýn rýzasýný kazanmayý hedeflerken, Allah’ý gadablandýran her insanýn amelleri boþa gitmiþtir…
Son yüz yýldan bu yana müstevlî taðutî güçler tarafýndan iþgal edilen Ýslâm topraklarýnda kurdurulan iþgalci terör devletlerinin esaretinde yaþayan insanlarýn durumlarýna dikkat ediniz!..
Ýþgalci terör devletleri, Allah’ýn hükümlerini ortadan kaldýrmýþ, geçersiz kýlmýþ, yasaklamýþ, Allah’ýn hükümlerini isteyen ve onlarla amel edenleri suçlu sayarak en aðýr cezalarla cezalandýrmýþ ve en korkunç iþkencelerle iþkence etmiþtir… Ýþgal ettikleri Ýslâm topraklarýna “Vatan” diye sahiplenen bu iþgalci terör devletleri, bu topraklarýn gerçek sahipleri olan mü’min müslümanlarý esarete mahkûm etmiþlerdir… Esaretten kurtulmaya, hürriyet ve baðýmsýzlýk mücadelesini vermeye çalýþanlarý, vatan hainleri, teröristler, yasa dýþý örgüt üyeleri, gericiler, mürteciler ve bölücüler olarak suçlamýþ, peþlerine kolluk kuvvetlerini takmýþ, yakaladýklarýný zindanlara týkmýþ ya da idam ederek þehid etmiþlerdir…
Ýþgalci egemen taðutlar, iþgal ettikleri Ýslâm topraklarýnda kurduklarý terör devletlerinin yasalarýna her vatandaþýn uymasýný mecburî kýlmýþlardýr… Bu yasalarý, Kur’ân-ý Kerim’i reddeden, Allah’ýn hükümlerini geçersiz kýlan yasalar olduðu hâlde, egemenlikleri altýnda bulunan, kendi vatanlarýnda parya olan müslümanlarýn kabul edip ona göre yaþamalarýný istemektedirler… Bu iþgalci terör devletleri, Allah’dan vahyi ve hidayeti hoþ karþýlamayan, Allah’ýn hükümlerini çaðdýþý kabul eden ve hevalârýný ilâhlaþtýrarak meydana getirdikleri hükümlerle yöneten iktidarlardýr…
Ýyi niyetlerle ve batýl yorumlarla bu iþgalci terör düzenlerini kabul edenler, onlarýn yasalarýný benimseyenler, iktidar olma yolunda partilerini birbirine tercih edip destekleyenler, tamamen deðilse de kýsmen kendilerine tabi olup itaat edenlerin amellerinin ne olduðunu çok iyi düþünmek gerekir!.. Kendileri, itikadlarý ve amelleri, Kur’ân ve Sünnet ölçüsüyle yeniden deðerlendirmek, gerçeðin yeniden gündeme gelmesini saðlayacaktýr…
Egemen zalim taðutlar tarafýndan iþgal edilen Ýslâm topraklarýndaki terör devletlerinin egemenlerine ve yasalarýna kýsmen itaat etmenin neticesini, yegane hayat kitabýmýz Kur’ân-ý Kerim’deki þu ayetleri okuyarak apaçýk bir þekilde görelim!..
Þöyle buyuruyor Rabbimiz Allah Teâlâ:
“Muhakkak hidayet kendilerine besbelli olduktan sonra, gerisin geri dönenlere þeytan, kötü amellerini süslü göstermiþ ve onlarý uzun amellerle oyalamýþtýr.
Bu böyledir, çünkü onlar ( gerisin geriye dönenler/ mürtedler), - Allah, gizlediklerini de bildiði hâlde- Allah’ýn indirdiðinden hoþlanmayanlara: ‘Biz size, bazý iþlerde itaat edeceðiz’ dediler.
Peki, ya melekler, onlarýn yüzlerine ve arkalarýna vura vura ruhlarýný alýrken hâlleri ne olacak?
Bu böyledir. Çünkü onlar, Allah’ý gazablandýran þeylere uydular. O da, bu sebebden amellerini boþa çýkardý.”6
Allah’ýn indirdiklerinden, yani Allah’ýn hükümlerinden, Allah’ýn dininden, Ýslâm’dan hoþlanmayan, kabul etmeyen, geçersiz kýlan, yasaklayan ve onunla hükmetmeyip ilâhlaþtýrdýklarý hevâlarýndan kaynaklanan hükümlerle hükmedenlere:
“Biz size, bazý iþlerde itaat edeceðiz” diyenlerin durumu bu iken, ya onlara, hayatî birçok iþlerde itaat edenlerin hâli ne olacak? Ya onlarýn izinden gidenlerin, onlarý destekleyenlerin, onlarýn hükümlerini kabul edip Kur’ân’ýn yerine hayata egemen olmasýna rýza gösterenlerin durumu ne olacak?
Allah Teâlâ, onlarýn, cehâletleri veya ihanetleri sonucu iyi niyet ya da batýl yorumlarla iþledikleri bu suçlarýndan dolayý amellerini boþa çýkarmýþtýr… “ Bu böyledir. Çünkü onlar, Allah’ gazaplandýran þeylere uydular.”
Ýþgal edilmiþ Ýslâm topraklarýnda egemen olan terör devletlerinin yöneticileri, amelleri boþa giden Yahudi ve hristiyanlarýn izi üzeredirler… Onlarýn yasalarý, ya yahudîlerin ya da hristiyanlarýn yasalarýdýr… Ýslâm’ýn hükümlerini yasaklayýp geçersiz kýlan bu iþgalci terör devletlerin yasalarýna dikkat edilecek olunursa, ya yahudîlerden, yada hristiyanlardan alýntý olduðu görülecektir… Bunlar, Ýslâm’ý terk etmiþ ve Yahudî ile hristiyan devletlere tabi olmuþ, onlarýn baðýmlýlarý olarak emirlerine girip itaat etmiþlerdir…
Mus’ab b. Sa’d b. Ebi Vakkas anlatýyor:
Ben, babam Sa’d b. Ebi Vakkas’a:
“ De ki: ‘Ameller bakýmýndan en çok hüsrana uðrayacak olanlarý size haber veriyim mi?”7 kavlinden sordum.
-Onlar, Harûriyye tâifesi midir? Dedim.
Sa’d b. Ebi Vakkas (r.a.):
-Bu en çok ziyana (hüsrana) uðrayanlar, Harûrîler deðildir. Bu, büyük ziyana uðrayanlar, Yahudî ve Nasranîler (hristiyanlar) dýr. Yahudilere gelince, onlar, Muhammedî yalanlamýþlardýr. Nasranîler (hristiyanlar) ise, cennete kâfir olmuþlar da cennette hiçbir yiyecek ve içecek yoktur demiþlerdir. Harûrîler ise, kuvvetli bir te’minat ile desteklenmelerinin ardýndan Allah’ýn ahdini (Allah’a verdikleri sözü) bozanlardýr, dedi.
Sa’d, onlara:
- Fasýklardýr, diye isim verir idi.8
Ýslâm topraklarýn da egemen olan iþgalci terör devletleri, ya kitaplý gayr-ý müslimler olan Yahudî ve hristîyanlarýn emrinde ya da kitapsýz gayr-müslimler olan diðerlerinin emrinde olan sömürü ve baðýmlý devletlerdir… Bunlarýn bütünü, Allah’ýn indirdiklerini hoþ karþýlamadýkla-rý gibi, Allah’a, Allah’ýn en son Rasulü Muhammed (s.a.s.)’e, Allah’ýn Kitabý Kur’ân’a, Allah’ýn dini Ýslâm’a ve Allah’a katýksýz iman edip yalnýzca O’na kul olan muvahhid mü’min müslümanlara karþý azýlý düþman olanlardýr… Ýþgal edilen Ýslâm topraklarýnda kurdurulan terör devletleri, Ýslâm düþmanlarýnýn emir kulu ve hizmetkârlarý olarak egemenliklerini sürdürmekte, esaret altýndaki müslümanlarý alabildiðince zulmetmekte, onlarý ezmekte ve sömürmektedirler… Bu iþgal beldelerinde Ýslâm’ýn hükümlerini yasaklamýþ, Allah’ýn hüküm-lerinin yerine, yabancý taðutlarýn emir kulu olan yerli taðutlarýn hükümleri geçerli kabul edilmiþtir…
Bu egemen taðutlarla iþbirliði hâlinde olup onlarýn þirk iktidarlarýna yardýmcý olanlarýn, iyi niyetleri ve batýl yorumlarýnýn hiçbir kýymeti yoktur… Çünkü onlar, Allah’ýn indirdiklerini hoþ karþýlamayan, Allah’ýn hükümlerinin yerine iþgalci taðutlarýn hükümlerini geçerli kýlanla-ra itaat etmektedirler… Bununla beraber “salih amel” nitelikli ameller de iþlemektedirler… Bir yanda þirk yönetimlerinin egemenliðini kabul edip canýyla, malýyla ve mesâîsiyle onlarý desteklemekte, diðer yanda Ýslâm’da salih amel olarak beyan edilen amelleri iþlemekte!.. Bir yanda namaz kýlmakta, diðer yanda namazý reddedenlerle beraber olmakta… Bir yanda Kâ-be’ye gitmekte, diðer yanda puthânelerde müþriklerle beraber onlar gibi ibadet etmekte… Bir yanda zekât vermekte, diðer yanda faizi ticaretin esasý saymakta… Bir yanda Allah’dan baþka hak ilâh yoktur, hüküm, yalnýzca Allah’ýndýr demekte, diðer yanda Allah’ýn hükümleriyle hükmetmeyen, onlarý kabul etmeyen, onlarýn yerine ilâhlaþan hevâlarýnýn hükümleriyle hük-medenlerin hükmünü kabul etmekte… Hayatýn bir kýsmýný Allah’ýn hükümlerine göre düzen-lerken, hayatýn çoðunu egemen taðutlarýn hükümlerine göre düzenlemekte… Sonra dö-nüp þu ayetleri okumakta:
“De ki: ‘Þüphesiz benim namazým, ibadetim, hayatým ve ölümüm âlemlerin Rabbi olan Allah içindir.
O’nun hiçbir ortaðý yoktur. Ben, bununla emr olundum. Ve ben, müslümanlarýn ilkiyim.
De ki: ‘Allah, her þeyin Rabbi iken, ben O’ndan baþka bir Rabb arar mýyým hiç?”9
Müslüman olan kiþinin hayatý yalnýz Allah içindir… Böyle iken hayatý Allah ile iþgalci egemen taðutlar arasýnda pay edenin durumu ne olur?
Hem: “ O’nun hiçbir ortaðý yoktur. Ben, bununla emr olundum. Ve ben, müslümanlarýn ilkiyim.” Diyecek, hem de egemen taðutlarý, Allah’a ortak ederek, hayatýnýn bir kýsmýnda, Allah’ýn emirleriyle düzenleyecek, hayatýnýn çoðunu ise taðutlarýn hükümlerine teslim edecektir!.. Hiçbir “ikrâh-ý Mülcî” olmadan, saptýrýlmýþ iyi niyet anlayýþý ve batýl yorumlarla böyle davranacak!..
Bu konuda, muvahhid ve mücahid Ýslâm Ulemâsý susmamalý ve bu konunun hükmünü apaçýk beyan edip, câhil býrakýlmýþ, gafil kýlýnmýþ insanlarý uyandýrmalýdýr!..
Bu aldatýlmýþlar, bu aldanmýþlýk ve bu yüzlerce kerre ayný delikten ýstýrýlýp yara almak ne zamana kadar devam edecek? Bu iyi niyetlerle iþlenen kötü ameller nereye kadar gidecek? Bu cehâletin, bu gafletin ve bu ihanetin önü alýnmayacak mý?.. Ne zamana kadar Ýslâm adýna þirk ve küfür düzenlerine olumlu fetvalar verilecek?.. Ne zamana kadar “hiç olmasa” deyip zulme rýza gösterilecek?.. “ Siz o günleri görmediniz!” deyip bu günün þirkini, küfrünü ve zulmünü, o günün þirkine, küfrüne ve zulmüne tercih etme ehven-i Þerr deyip Þerri kabul etme, kötünün iyisi deyip kötüyü baðrýna basma sapýklýðý ne vakte kadar sürecek?
Bu “dosdoðru yol” dan sapmalarla iþlenen salih ameller boþa çýkmakta ve kabul görmemektedir!.. Ýþgalci terör devletlerinin egemenliðini kabul etmek, onlarýn yaþama sýna yardýmcý olmak, onlarý desteklemek, onlarla beraber olmak ve þirklerine ortaklýk yapmaktýr!..
Muvahhid mü’minler tarafýndan uyarýldýklarý hâlde böyle davranan, böyle inanýp, böyle hareket edenlerin iþledikleri salih amel nitelikli amelleri sonuç itibariyle tamamen boþtur… Çünkü böylesi kiþiler, Ýslâm topraklarýný iþgal edip, yüz binlerce mü’min müslümanýn oluk oluk kanýný döküp terör devletlerini kuran egemen taðutlarla beraber olmuþlardýr… Egemen müþriklerin þirk düzenlerini benimsemiþ, onlarýn saffýnda yerini almýþýn yaptýðý salih amel nitelikli ibadetlerin ne deðeri olsun?!..
Ebu Hüreyre (r.a.)’ýn rivayetiyle Rasulullah (s.a.s.) þöyle buyurur:
“Muhakkak ki, kýyamet gününde iri bedenli, semiz bir kiþi (hesap yerine) gelecektir ki O, Allah yanýnda sivrisineðin kanadý aðýrlýðýnda (bir sevab) tartmaz.”
Ebu Hüreyre yahud Rasulullah (s.a.s.):
- Ey mü’minler, þu ayeti okuyunuz:
“ Kýyamet gününde onlar için bir tartý tutmayacaðýz.”10 dedi.11
Onlar içib bir tartý tutulmayacak çünkü tartýlacak sevablarý yoktur… Çünkü onlar, müþrik egemen taðutlarla beraber oldular…
Çünkü onlar, Allah’ýn hükümlerine kerih görenlerle beraber oldular… Çünkü onlar, Allah’dan indirileni hoþ karþýlamayanlara itaat sözü verdiler ve onlara itaat ederek verdikleri söze sadýk kaldýlar… Çünkü onlar, iyi niyetlerle kötü ameller iþlediler… Tevhid niyetiyle þirki, Ýman niyetiyle küfrü, Ýslâm niyetiyle taðutu benimseyip hoþ gördüler ve onlara hizmet edip itaat ettiler…
Allah’a þirk koþanlarýn bütün yapýp ettikleri boþa çýktýðý gibi, þirklerinde onlarla beraber olanlar, onlara destek verenler, onlara itaat edenler de onlar gibidirler…
Yegâne Rabbimiz ve O’ndan baþka hüküm koyucu hak ilâh olmayan Allah Teâlâ þöyle buyurur:
“ Andolsun, sana ve senden öncekilere vahyolundu (ki): ‘Eðer þirk koþacak olursan, þüphesiz amellerin boþa çýkacak ve elbette sen, hüsrana uðrayacaklardan olacaksýn.”12
Þirk koþanlarýn durumu bu!..
Þirk koþmadýklarýný söyledikleri, müslüman olduklarýný beyan ettikleri hâlde þirk koþanlara itaat sözü verip, itaat ederek sözünde duranlarýn durumu nedir? Ýslâm ölçüsünce herhangi bir “ Ýkrâh-ý Mülcî” ve “ Zaruret hâli” olmadan böyle davranan ve bu davranýþýyla dünya menfaati elde edenlerin hâli nedir? Acaba, yalnýzca kendileri ile Allah arasýnda olan amma “iyi niyet” diye nitelenen þey, yada batýl yorumlarý kendilerini kurtarabilecek mi?..
Ýþgalci terör devletlerinin egemen olduðu Ýslâm topraklarýnda yaþayan, müslüman olduklarýný beyan eden kitleler arasýnda, egemen taðutlarý, kurum ve kuruluþlar ile benimseyen, onlarýn yasalarýný kabul edip hayatýný onlara göre tanzim eden büyük bir çoðunluðun varlýðý malumdur… Bunlar, dilleriyle reddettiklerini, fikirleri be hâlleriyle kabul etmektedirler… Bunlarýn, fikirleriyle ve hâlleriyle gizli veya açýk Ýslâm’dan taðuta döndükleri görülmektedir… Diliyle Ýslâm’dan, fakat hâliyle taðuttan yana olan ve “ inandýðý gibi yaþamayýnca, yaþadýðý gibi inanan” bu büyük çoðunluðun içine düþtüðü korkunç þirk ve küfür girdabý, onlarý her gün daha da içine çekmekte ve Ýslâm’dan uzaklaþtýrmaktadýr!.. Tevhid akîdesi bozulmakta, iman zedelenmekte ve ahlak dibe vurmaktadýr… Önüne geçilemeyen ve gittikçe artýþ gösteren gizli yada açýk bir irtidâd gündemdedir… “Ehl-i Sünnet” akîdesini bir yana býrakýp, “Mürcie” görüþüyle olaya yorum getirenlerin tutumlarý da, bu korkunç irtidâdý, bu felâket ahlâksýzlýðý önleyici olmamaktadýr!.. Onlarýn bu yorumlarý, Ýslâm topraklarýný iþgal eden terör devletlerin iþine yaramakta ve onlarýn ömürlerini uzatýp iktidarlarýný saðlamlaþtýrmaktadýr…
Rabbimiz Allah Azze ve Celle þöyle buyurmaktadýr:
“ Sizden kim dininden geri döner ve kâfir olarak ölürse, artýk onlarýn bütün iþledikleri (amelleri) dünya da, ahirette de boþa çýkmýþtýr ve onlar, ateþin halkýdýr, onda ebedî kalacaklardýr.”13
Aziz Ýslâm Milleti’nin mücahid ve mutlak müþtehidlerinden þehid imamýmýz Ýmam-ý Azam Ebu Hanefi (rh.a.), “ el-Âlim ve’l- Mütteallim” adlý eserinde, iyilikleri boþa çýkaran ve amelleri geçersiz kýlan sebebleri þöyle beyan etmektedir:
“Ýyiliklere gelince! Onlarý, üç þeyden biri boþa çýkarýr:
Bunlarýn birincisi: Allah’a þirk koþmaktýr.
Bu konuda, Allah:
“ Her kim imaný inkâr ederse, bütün amelleri boþa gider.”14 buyurmuþtur.
Ýkincisi: Bir kimseyi âzâd etmek veya sýlâ-i rahimde bulunmak yahud Allah rýzasý için bir malý sadaka olarak verdikten sonra gazablanmak veya gazab haricinde iyilik yaptýðý kimseyi minnet altýnda býrakmak için:
- Ben, sana sýlâ-i rahimde bulunmadým mý? Ve benzeri þeyler söyleyerek baþa kakma durumudur. Bu ve benzeri hususlarda o kim senin sevabý suratýna çarpýlýr. Zira yüce Allah:
“Sadakalarýnýzý, baþa kalkmak ve ezâ vermek sûretiyle ibtal etmeyin.”15 buyurmaktadýr.
Üçüncüsü: Baþkalarýna gösteri yapmak için amel iþlemektir. Riyâ için yapýlan salih ameli Allah kabul etmez.16
Bu üç günahýn ötesindekiler iyiliklerini yýkýp boþa çýkarmazlar.”17
Þirk ve küfür egemen yönetimleri benimseyerek onlarla beraber olan, onlara yardýmda bulunan ve salih amel nitelikle amellerini boþa çýkaranlar, bu durumlarýndan piþman olur, geri döner ve bir daha iþlememek için kesin karar vererek nâsûh tevbe ile tevbe ederlerse, Âlemlerin Rabbi Allah,
Tevbeleri kabul edendir…
Rabbimiz Allah Teâlâ þöyle buyurur:
“Ancak tevbe edenler, (amellerini) ýslah edenler ve (gizledikleri gerçeði) açýklayanlar müstesnâ. Artýk onlarýn tevbelerini kabul ederim. Ben tevbeleri çokça kabul edenim, çok rahmet edenim.”18
1- Bkz, Asr Sûresi ve tefsirlerine.
2- Kehf, 18/103-106
3- Ebu Cafer Muhammed b. Cerîr et-Teberî, Taberî Tefsiri, çev. Hasan Karakaya-Kerim Aytekin, Ýst. 1996, C.5, sh. 387.
4- Ýbn Kesîr, Hadisler Kur’ân-ý Kerim Tefsiri, çev. Dr. Bekir Karlýðý- Dr. Bedrettin Çetiner, Ýst. 1985, C.10, sh. 5091
5- Muhammed. 47/25-28.
6- Kehf. 18/103
7- Sahih-i Buhârî, Kitabu’t- Tefsiri, B.199, Hbr.249.
8- En’âm, 6/162-164
9- Kehf, 18/105
10- Sahih-i Buhârî, Kitabu’t- Tefsiri, B.200, Hds.250.
11- Sahih-i Müslim, Kitabu Sýfatu’l-Münafikin, Hds.18.
12- Zümer, 39/65
13- Bakara, 2/217.
14- Mâide, 5/5
15- Bakara. 2/264
16- Þehid Ýmamýmýz Ýmam-ý Azam Ebu Hanife (rh.a.)’in bu ifâdeleri, bize þu ayetleri hatýrlatmaktadýr: Ýþte (böyle) namaz kýlanlarýn vay hâline ki,
Onlar, namazlarýndan gaflet içindedirler.
Onlar, hem riyâkârlýk yapanlarýn tâ kendileridir.”(Maun, 107/4-5)
17- Ýmam-ý Azam’ýn Beþ Eseri, çev. Mustafa Öz. Ýst. 1981, sh. 34.
18- Bakara, 2/160
