Yalnýzca kendisine kul olmalarý için yaratýp, kendisine þirk koþmamalarýný emrettiði insan kullarýna hitab eden Âlemlerin Rabbi Allah, yegâne yaratan olduðunu kabul eden insan kullarýnýn yalnýzca kendisine ibadet etmelerinin kendilerini takva sahibi edeceðini beyan buyuruyor…
Said ibn Cübeyr (rh.a.), Abdullah ibn Abbas (r.anhuma)'nýn þöyle dediðini nakletmiþtir:
"Ey insanlar, sizi de, sizden öncekileri de yaratan Rabbinize ibadet edin." Bu ifade, hem kâfirlere, hem de münafýklara yöneltilmiþtir. Yani, hem sizi yaratan, hem de sizden öncekileri yaratan Rabbinizin birliðini ortaya koyun demek istemiþtir!..
Yine Ýbn Abbas (r.anhuma) þöyle demiþtir:
"Ancak siz de bildiðiniz hâlde Allah'a eþler koþmayýn" ayetinden maksad, fayda ve zarar vermeyen ortaklarý Allah'a ortak koþmayýnýz demektir. Siz biliyorsunuz ki, Allah'dan baþka sizi rýzýklandýran hiçbir rab yoktur ve yine iyice biliyorsunuz ki, Rasulullah (s.a.s.)'in davet ettiði Tevhid inancý, þübhe ve kuþkunun bulunmadýðý hakkýn kendisidir!..
Katâde (rh.a.) de, böyle demiþtir. (2)
Ýmam Taberî (rh.a.), tefsirinde bu ayeti kerimeyi açýklarken þöyle diyor:
"Allah Teâlâ, bu ayeti kerimede, kalbleri kendisi tarafýndan mühürlendiði için uyarýlýp uyarýlmamalarý eþit olan kâfirlere, iman etmedikleri hâlde mü'min olduklarýný söyleyerek, Allah'ý ve mü'minleri aldatmaya çalýþan münafýklara ve diðer insanlara hitab etmekte, onlarýn Allah'a boyun eðmelerini, O'na itaat etmelerini, sadece O'na Rabb kabul edip O'na kulluk etmelerini, diðer put ve heykelleri býrakmalarýný emretmektedir. Zirâ, bu insanlarýn da, onlardan önce geçen atalarýnýn da yaratýcýsý O, putlarýnýn ve heykellerinin yaratýcýsý da O'dur.
Ayette geçen "Ýbadet edin" emri, Abdullah ibn Abbas (r.anhuma) tarafýndan "Allah'ý birleyin" þeklinde izah edilmiþ, Taberî ise, bu "Ýbadet"in asýl mânâsýnýn:
"Allah'a itaatle boyun eðmek ve O'na teslimiyetle zelîl olduðunu göstermek" olduðunu söylemiþtir." (3)
"Ey insanlar, Rabbinize ibadet edin." Çünkü siz, bu gaye için yaratýldýnýz ve sizin vazifeniz budur… Rabbiniz Allah'a hiçbir þeyi ortak kýlmadan ibadet etmek!.. Yalnýzca O'na boyun eðmek, emir ve nehiylerini itiraz etmeden emrolunduðu gibi yerine getirmek!.. O'ndan baþka egemen hiçbir otorite tanýmamak!.. Hayata egemen hükümlerin bütünü O'nun hükümlerin olmasýna dikkat etmek!.. O'nun hükümlerinden baþka hiçbir hüküm tanýmamak ve kabul etmemek!.. Þirksiz iman edip kabul ettiði Allah'ýn hükümlerine göre amel etmek, böylece takvaya ulaþmak!.. Gerçek kurtuluþ budur!.. Üstünlük de budur!..
"Ýþte bunlar, Rablerinden olan bir hidayet üzeredirler ve kurtuluþa erenler bunlardýr." (4)
"Þüphesiz Allah, korkup sakýnanlarla (muttakîlerle) ve iyilik edenlerle beraberdir." (5)
"Ey insanlar, gerçekten Biz sizi, bir erkek ve bir diþiden yarattýk ve birbirinizle tanýþmanýz için sizi halklar ve kabileler (þeklinde) kýldýk. Þüphesiz Allah katýnda sizin en üstün (Kerim) olanýnýz, (ýrk ya da soyca deðil) takvaca en ileride olanýnýzdýr. Þübhesiz Allah, bilendir, haber alandýr." (6)
"(Allah'dan) sakýnanlara: 'Rabbiniz ne indirdi?' dendiðinde, 'hayýr' dediler. Bu dünyada güzel davranýþlarda bulunanlara güzellik vardýr, ahiret yurdu ise daha hayýrlýdýr. Takva sahiplerinin yurdu ne güzeldir.
Adn cennetleri, ona girenler, onun altýndan ýrmaklar akar, içinde onlarýn her diledikleri þey vardýr. Ýþte Allah, takva sahiplerini böyle ödüllendirir.
Ki melekler, güzellikle canlarýný aldýklarýnda: 'Selâm size' derler. 'Yaptýklarýnýza karþýlýk olmak üzere cennete girin." (7)
Yegâne Rabbleri Allah Teâlâ'ya katýksýz iman edip ibadet eden takva sahiblerinin dünyada izzet ve ahrette cennet hâlleri böyle beyan buyrulmuþtur…
Þehirlisinden köylüsüne, iþçisinden iþverenine, yöneticilerden yönetene, gencinden yaþlýsýna, rengi beyaz olandan siyahýna, sarý olandan kýzýlýna bütün insanlýðý kuþatýcý bir ilâhî emirdir bu:
"Ey insanlar, yaratan Rabbinize ibadet edin… Artýk siz de bildiðiniz hâlde Allah'a eþler koþmayýn!"
Ýnsanlar, hangi çaðda, hangi bölgede ve hangi hâlde olurlarsa olsunlar, Âlemlerin Rabbi Allah'a kul olmak ile mükelleftirler… Allah tarafýndan yaratýlmýþ kullara ve eþyaya kul olmaktan tamamen vazgeçip, þirk koþmadan yalnýz Allah'a kul olmak!.. Ýnsanýn var olmak gayesi budur… Ýnsan, varlýk gayesine göre yaþarsa, fýtrat üzere olur ve dünya hayatý izzetli hâle gelir… Ýzzet sahibi muvahhid mü'minler böyledirler… Onlar, Rableri Allah'ý birlemiþ ve O'na kul olmuþlardýr… Emrolunduklarý gibi dosdoðru davranmaya çalýþmakta, kendilerine düþen kulluk vazifelerini yapmaya gayret etmektedirler… Onlar, yalnýz Allah'ý anmakta ve Allah ile beraber hiçbir ilâh, hiçbir rab kabul etmemektedirler!..
Allah ile beraber baþka rablar, ilâhlar ve hayata egemen taðutlar kabul edenlerin yanýnda, Tevhid edilerek Allah anýldýðý zaman Onlarýn kalbleri kin ile dolar ve muvahhid mü'minlere düþman kesilirler… Onlar da, yaratýcý olarak Allah'a inanýr, yaratma konusunda O'na ortak koþmazlar, fakat hüküm konusunda, hayata egemen olma konusunda baþka güçleri O'na ortak koþar, hattâ O'nun hükümlerini devre dýþý býrakýp ortak koþtuklarýnýn hükümlerini hayata egemen kýlarlar…
Rabbimiz Allah, kendisine þirk koþan ve Allah ile beraber, þirk koþtuklarý anýlýnca sevinen sapýk tiplerin özelliklerini þöyle beyan buyuruyor:
"Sadece Allah anýldýðý zaman, ahrete inanmayanlarýn kalbi öfkeyle kabarýr. Oysa O'ndan baþkalarý anýldýðýnda hemen sevince kapýlýrlar." (8)
Allah ile beraber baþka hüküm koyucular kabul edip onlarýn hükümlerine tabi olanlar, ya da Allah'ýn hükümlerini devre dýþý býrakarak yalnýzca egemen taðutlarýn hükümlerine itaat edenler, Allah'dan baþka hüküm koyucu taðutlarý reddedip yalnýz ve yalnýz Allah'ý birleyerek hüküm koyucu kabul edip inananlara karþý kinlenip düþman kesilirler… Yalnýz Allah için olmak istemezler… Hem Allah'a inandýðýný söyler, hem de Allah'dan baþka hüküm koyuculara rýza gösterip itaat ederler… Hatta þaþkýnlýk ve sapýklýklarý öyle kör bir cehaletle gündeme geliyor ki, Allah'a inandýklarýný söylemeleriyle birlikte Allah'ýn muvahhid mü'min kullarýna emrettiði namaz, oruç, hacc ve zekat gibi ibadetleri de yaparlar… Bununla beraber sosyal hayata Allah'ýn hükümlerinin yerine, egemen taðutlarýn hükümlerini egemen kýlarlar… Hattâ kýldýklarý namazlarý, tuttuklarý oruçlarý, yaptýklarý haclarý ve verdikleri zekatlarý bile egemen taðutlarýn ölçülerine, izinlerine ve düzenlerine göre yerine getirmeye çalýþýrlar… Bir yönlerine bakýldýðýn da, mü'min müslümanlar gibi, Allah'a ibadet ediyor görünürler, diðer yönlerine bakýldýðýnda Allah'ýn hükümleri bir yana býrakýlmýþ, onlarýn yerine egemen taðutlarýn hükümlerine itibar edilerek itaat edilmiþ olduðu görülür… Tevhid ile þirk, iman ile küfür, Ýslâm ile taðut iç içe geçmiþ bir durumda…
Rabbimiz Allah Teâlâ'nýn:
"Onlarýn çoðu, þirk koþmaksýzýn (bir türlü) Allah'a iman etmezler." (9) buyurmasýnda gündeme gelen hâl ve tavýr, bu tiplerin hayatýnda her an göze çarpmaktadýr…
Sözlerinden ve davranýþlarýndan iman etmiþ gibi görünmekte olan bu tipler, hayata hakim olan hükümler konusunda, helâl ve haram sýnýrýnýn belirlenmesinde Allah'dan baþka hüküm koyuculara yönelip itaat ettikleri için, Allah'ý birleme konusu gündeme geldiðinde, kendi taðutlarý reddedildiði için sinirlenir, kýzar, tartýþýr kavga çýkarýr, gerekirse egemen taðutlarý kabul etmeyen muvahhid mü'minleri mahkum ederler… Akla gelmedik, vahþî eziyet, iþkence ve zulüm edip muvahhid mü'minleri yýldýrmaya, sindirmeye çalýþýrlar… Onlarýn taðutlarý ve batýl düzenleri reddedildiði takdirde, bütün güçleriyle böyle davrananlara karþý çýkýp, kendilerini hayra davet edenleri yok etmeye çalýþýrlar…
"Çünkü onlara: 'Allah'dan baþka ilâh yoktur' denildiði zaman, büyüklük taslarlar." (10)
Bu Allah'ý þirksiz kabul etme teklifini reddeder, bu teklifi ve yapanlarý çað dýþý sayar, gerici görürler… Onlar, Allah ile beraber taðutlara da itibar ve itaat etmeyi isterler… Onlarýn Allah'a itaat ve ibadetleri, taðutlarýn izin verdiði ve taðutî düzenlerine bir zarar vermedikleri ölçüdedir… Taðutlarýn egemenliklerine zarar vermedikleri, aksine faydalý olmaya çalýþtýklarý müddetçe her türlü ibadet serbesttir… Bu þart ile ibedet edebilirler… Bir yönüyle Allah'a kulluk ederken, diðer yönüyle taðutlara kulluk edecektir… Yani, hayatýn bazý konularýnda Allah'a kul, bir çok konularýnda ise taðuta kul olacaktýr… Çünkü bazý iþlerde, taðutlarýn izin verdiði kadar Allah'a itaat edenler, bazý iþlerde, Allah'ýn indirdiðini çirkin görüp devre dýþý býrakanlara itaat etmeleri, kendilerini küfrün içine atacaktýr… (11) Yalnýz ve yalnýz Allah için olmayý kabul etmeyenler, yalnýzca Allah için olmasý gerekli olan hayatlarýný, (12) Allah ile, itaat ettikleri egemen zalim taðutlar arasýnda pay edenler, dünyada da, ahrette de hüsrana uðramýþlardýr… Dünyada izzeti kaybetmiþ zillet içinde, ahrette ise cennet kendisine haram olmuþ ve yeri, cehennem olmuþtur…
"Taðuta kulluk etmekten kaçýnan ve Allah'a içten yönelenler ise, onlar için bir müjde vardýr. Öyleyse kullarýma müjde ver.
Ki onlar, sözü iþitirler ve en güzeline uyarlar. Ýþte onlar, Allah'ýn kendilerini hidayete erdirdiði kimselerdir ve onlar, temiz akýl sahibleridir." (13)
Ýþte yalnýzca Allah kul olan bu yüce þahsiyetli insanlar, her hâliyle ve her þeyiyle Allah için olmaya gayret eden kullardýr… Meddî yönüyle ve mânevî yönüyle Allah için olanlar, Muvahhid mü'minlerdir… Yalnýz Allah'a ibdet eder ve yalnýz Allah'dan yardým dilerler… (14) Yalnýz Allah için yardým eder, insanlarýn ihtiyaçlarýný yalnýz Allah için gidermeye çalýþýrþar…
"Kendileri, ona duyduklarý sevgiye raðmen yemeði, yoksula, yetime ve esire yedirirler.
'Biz size, ancak Allah'ýn yüzü (rýzasý) için yediriyoruz. Sizden ne bir karþýlýk istiyoruz, ne bir teþekkür." (15)
Kadýn olsun, erkek olsun o muvahhid mü'minler, Allah için sever ve Allah için öfkelenirler… Allah'ýn razý olup sevdiklerini sever, Allah'ýn gadablanýp sevmediklerini sevmezler… Onlarýn hayat ölçüsü, Rabbleri Allah'ýn beyan buyurduðudur… Onlar, Rabbleri Allah'ýn beyan buyurduðu ölçü ile hareket eder, inanýr, düþünür, konuþur ve tavýr alýrlar… Allah'ýn sevdiði amel budur!..
Ebu Zerr (r.a.)'ýn rivayetiyle Rasulullah (s.a.s.) þöyle buyurur:
"Amellerin (Allah'a) en sevimli olaný, Allah için sevmek ve Allah için öfkelenmektir." (16)
Her olayda, bütün cahiliye iþlerini, hevasýný ve nefsini ayaklarý altýna alýp yalnýzca Allah için olmak!.. Âlemlerin Rabbi Allah'ýn sevdiði ve kabul buyurduðu amel… Gururdan, kibirden ve riyâdan tamamen arýnmýþ bir amel… Taðutî ve cahilî bütün anlayýþlardan temizlenmiþ bir amel… Hiçbir þirk karýþtýrýlmamýþ, saf ve tertemiz bir amel… Allah için olmak… Yaratýlýþ gayesi ve kulluk vazifesinin tâ kendisi olan bu akîde ve amel, kulun biricik kurtuluþ yoludur…
Ebu Umâme (r.a.)'ýn rivayetiyle Rasulullah (s.a.s.) þöyle buyurur:
"Kim sevdiðini Allah için sever, buðzettiðine Allah için buðzeder, verdiðini Allah için verir ve menettiðini Allah için menederse, imaný kemâle ermiþ olur." (17)
Ýbn Raslan (rh.a.), "Þerhu's-Sünne" isimli eserinde þöyle demiþ:
"Hadisi þerif, bir kimsenin Allah için sevdiði dostlarý olduðu gibi, Allah için kin beslediði düþmanlarý olmasý gerektiðini de ortaya koymaktadýr. Þöyle ki:
Birisini, Allah'a itaat ettiði ya da Allah'ýn dostu olduðu için seven bir kimsenin, Allah'a isyan eden Allah düþmanlarýna da kin beslemesi kaçýnýlmazdýr. Çünkü bir sebebden dolayý seven kimsenin, o sebebin zýddýndan dolayý da düþmanlýk beslemesi tabiî ve zarurîdir. Bu, þaþmaz bir kaidedir." (18)
"Allah için sevmek ve Allah için buðzetmek imanýn en saðlam kulpudur." (19) buyrulurken, Allah'ýn dostuna dost, düþmanýna düþman olmanýn kaçýnýlmaz gereði vurgulanmýþtýr… Sapasaðlam kulp, Allah'ýn düþmaný olan taðutu tanýmamak ve reddedip Allah'a iman etmektir… (20)
Abdullah ibn Ömer (r.anhuma) þöyle der:
Ömrüm boyunca oruç tutsam, hiç uyumadan geceyi ibadetle geçirsem, malýmý parça parça Allah yolunda infak etsem ve bu hâl üzere ölsem, fakat gönlümde Allah'a itaat edenlere karþý bir sevgi, isyan edenlere karþý da bir nefret duygusu olmasa, bütün bu yaptýklarýmdan bir fayda göremem!..
Meþhur Baðdad vaizi Ýbn Semmâk (rh.a.), ölümü anýnda þöyle demiþtir:
Allahým, Sen bilirsin, ben Sana karþý kusur iþlemiþsem de, itaat edenleri candan severim. Benim bu sevgimi, Sana kulluk ve yakýnlýk olarak kabul eyle.
Ýmam Hasan el-Basrî (rh.a.), tamamen bunun zýddýna olarak:
Ey Âdemoðlu, "Kiþi sevdiði iledir." (21) hadisi, seni aldatmasýn. Ýyiliklerin amelini iþlemedikçe, iyilerden olamazsýn. Zirâ Yahudî ve Hristiyanlar, kendilerince peygamberlerini sever, fakat onlar ile deðillerdir!
(Ýmam Hasan el-Basrî'nin sözünden anlaþýldýðý gibi) Ýþte bu beraberlik olmadan kuru bir sevginin fayda vermeyeceðini açýkça ifade etmektedir.
Fudayl:
-Evet, Firdevs cennetinde Peygamber ve sýddýklarla bir arada bulunmayý istiyorsun amma bu karþýlýk hangi ameli iþledin? Hangi þehevî arzuyu kýrdýn? Hangi hiddetini yendin? Sana gelmeyen hangi akrabýna gittin? Kardeþinin hangi kusurunu baðýþladýn? Allah için hangi yakýnýndan uzaklaþtýn ve hangi uzaðýna yaklaþtýn? demiþtir. (22)
Mü'min Müslümanlarýn, Allah tarafýndan beyan edilen özellikleri, Allah'ýn sevdikleri olan mü'minlere karþý çok merhametli ve sevgili, Allah'ýn düþmanlarýna karþý çok sert ve þiddetli olduðu malumdur:
"Muhammed Allah'ýn Rasulü'dür. Ve O'nunla birlikte olanlar da kâfirlere karþý zorlu, kendi aralarýnda ise merhametlidirler…." (23)
Her hâllerinde Allah için olmaya azamî dikkat gösteren muvahhid mü'minler, sevgide ve kinde ölçüye çok dikkat eder, bu konuda da adil olmaya gayret ederler… Emrolunduðu gibi ölçülü davranmak adâlet, ölçüyü aþmak ise zulümdür… Allah için olanlar, Allah Teâlâ'nýn beyan buyurduðu ölçüye göre hareket edenlerdir… Bu ölçü, hayatlarýnýn bütününü kuþatmasý lazýmdýr…
Ebu Hüreyre (r.a.)'ýn rivayetiyle Rasulullah (s.a.s.) þöyle buyurur:
"Sevdiðin kimseyi ölçülü sev ki bir gün sevmeyeceðin bir kiþi olabilir. Sevmediðin bir kimseyi de ölçülü þekilde sevme ki, günün birinde çok sevdiðin bir kimse olabilir!" (24)
Akîdesiyle, ameliyle, ahlâkýyla, ticaretiyle, ekonomisiyle, eðitimiyle, hukukuyla, kýsacasý insanlar arasý bütün iliþkileriyle Ýslâm'a teslim olmuþ bir hayat, Allah için olur… Allah için olan hayat, dünyadaki ömür müddetince, izzet, iffet, sýhhat, ve afiyet üzere devam eder… Ýslâm'a teslim olup Ýslâmlaþmýþ bir sosyal hayat, her yönüyle ölçülü ve her merhalesi huzurlu bir hayattýr…
Vahþî Cahiliyyenin egemenliðindeki insanlýk âlemi, kurtuluþ için Ýslâm'a muhtaçtýr… Çaðdaþ dünya, taðutlarýn egemenliði olan zulüm bataklýðýna saplanmýþtýr… Bu zulüden, bu sömürüden kurtulmak istiyorsa, Ýslâm'dan baþka hiçbir kurtuluþ yolunun olmadýðýný idrak etmeli ve vakit geçirmeden Ýslâm'a ihlâs ile teslim olmalýdýr… Bu teslimiyet, toptan helâk olmaktan kurtulmak ve selâmete çýkmaktýr!..
1) Bakara, 2/21-22. 2) Ýbn Kesir, Hadislerle Kur'ân-ý Kerim Tefsiri, Çev. Dr. Bekir Karlýða. Dr. Bedret tin Çetiner, Ýst. 1984, C.2, Sh. 210. 3) Ebu Cafer Muhammed b. Cerir et-Taberî, Taberî Tefsiri, Çev. Hasan Karakaya Kerim Aytekin, Ýst. 1996, C.1, Sh.144. 4) Bakara, 2/5. 5) Nahl, 16/128. 6) Hucurat, 49/13. 7) Nahl, 16/ 30-32. 8) Zümer, 39/45-46. 9) Yusuf, 12/106. 10) Saffat, 37/35. 11) Bkz. Muhammed, 47/25-28. 12) Bkz. En'âm, 6/162. 13) Zümer, 39/17-18. 14) Bkz. Fatiha, 1/5. 15) Ýnsan, 76/89. 16) Süneni Ebu Davud, Kitabu's-Sünnet, B.23, Hds.4599. 17) Süneni Ebu Davud, Kitabu's-Sünnet, B.15, Hds.4681. Süneni Tirmizî, Kitabu Sýfatu'l-Kýyame,B. 22, Hds. 2642. Ayrýca bkz. Ahmed b.Hanbel, Müsned, C.3, Sh.438,440. 18) Süneni Ebu Davud Tercüme ve Þerhi, Hzr. Necati Yeniel, Vdð. Ýst. 2000, C.15, Sh.348-349. 19) Ýmam Gazâlî, Ýhyâu Ulûmi'd-Din, Çev. Ahmed Serdaroðlu, Ýst. 1987, C.2, Sh. 398. Ahmed b. Hanbel, Berâ b. Azib (r.a.)'dan rivayet edilmiþtir. Ayrýca, Harâitî, "Mekârimi Ahlâk"'da Ýbn Mes'ud (r.a.)'dan rivayet etmiþtir. 20) Bkz. Bakara, 2/256. 21) Bkz. Sahihi Buhârî, Kitabu'l-Edeb, B.96, Hds.193. Sahihi Müslim, Kitabu'l-Birri ve's-Sýla, B.50, Hds.165. 22) Ýmam Gazâlî, A.g.e., C.2, Sh.401-402. 23) Fetih, 48/29. 24) Süneni Tirmizî, Kitabu'l-Birri ve's-Sýla, B. 59, Hds. 2065.
