Ýlk bakýþta bu yapýlan, selim gönüllerde zor kabul edilebilecek bir iþti. Biri kucakta yavru, diðeri korumasýz bir anne. Bu anne ve yavru, bir nevi yalnýzlýðýn, çaresizliðin, açlýðýn, korkunun… kucaðýna teslim ediliyordu. Onlarýn býrakýldýklarý bu yer nereydi? Niçin Ýbrâhim(a.s.) buralara kadar yürümüþtü? Niçin günlerce yol gelinmiþ, sahrâlar, vâdîler, daðlar, beller, kýzgýn çöller… aþýlmýþtý? Yol boyu geceler gündüzlere, gündüzler gecelere dönüþmüþ, kah birleþip kah ayrýlan yollar artýk çözülmez bilmecelere dönüþmüþtü.
Aþýlan yollarda görünüþü daha güzel yerler, daha yeþillik vâdîler vardý. Daha düzlük arazîler, ekime uygun topraklar görmüþlerdi. Niçin oralarda kalmamýþlar, bu ýssýz vâdîye ulaþmak için bu kadar yol gelmiþlerdi? Niçin yardýmlaþacaklarý, dayanýþacaklarý, oturup konuþarak, dertleþerek yalnýzlýklarýný giderecekleri, içlerine karýþarak hayatlarýný sürdürecekleri insanlarýn bulunduðu bir yerleþim merkezine gitmemiþlerdi?
Yanlarýnda bir çýkýn içinde biraz yiyecek, kýrba içinde biraz sularý vardý. Bunlar çok geçmeden biterdi. Sonra ne olacaktý?
Belki bu sorularýn cevabýný Ýbrâhîm (a.s.) de bilmiyordu. Ancak bildiði bir þey vardý: Geride býrakacaðý yavrusunu, onu þefkatle kucaklayan vefâlý anneyi, onu bu topraklara yönlendiren Rabbi koruyacaktý. O, bir baba olarak ciðer pâresini, kendinden bir parçayý ve bir koca olarak kalbinde îman nûru, gönlünde vefâ duygusu taþýyan hayat ve dâvâ arkadaþýný, çocuðunun annesini, Rabb’inin emri olmadan bu ýssýzlýðýn ve vahþetin kucaðýna terk edemezdi.
Onlarý býrakmýþ þimdi gidiyordu. Ýçi dolu dolu gidiyordu. Geldiði yollarý kim bilir hangi duygular içinde geri dönecekti? Gelirken geçtikleri yollarý, sevimli yavrusu ve annesiyle konakladýklarý yerleri gördükçe neler hissedecekti!?.
Þimdi atýnýn baþýný dönüþ istikâmetine çevirmiþti… Hâcer, O’nun gitmek için uzaklaþtýðýný hissetti. Davranýþlarý bunu gösteriyor, üzerine çöken hüznün aðýrlýðý her hareketine yansýyordu. Peþinden yürüyerek; “Bizi bu ýssýz, kimsesiz vâdîde býrakýp gidiyor musun?” diye sordu; cevap alamadý.
Aslýnda bu cevap alamayýþ da bir cevaptý. Hâcer’i bu suskunluk daha da korkuya düþürmüþtü. Demek ki hissettiði doðruydu. Koþarak Ýbrâhîm’in (a.s.) atýnýn dizginlerini tuttu. Sorusunu birkaç kere daha tekrar etti. Ancak son derece üzgün olan ve ne diyeceðini bilemeyen, dönüp zevcesi ve çocuðuna bile bakamayan Ýbrâhîm (a.s.)’de ses yoktu.
Hâcer zeki ve olgun bir kadýndý. O, Ýbrâhim(a.s.)’i çok iyi tanýyordu. Her davranýþý salâh ve takvâ dolu olan Ýbrâhîm(a.s.) bir anneyi ve çocuðunu, üstelik yýllar yýlý hasretini, özlemini duyarak beklediði öz oðlunu,, neredeyse ümit kestiði bir demde kavuþtuðu yavrusunu kendiliðinden ýssýzlýk ve çaresizliðin kucaðýna terk edip gidemezdi. O, hidâyet, hikmet, güzel ahlak ve nübüvvetle þereflenmiþ bir insandý. Yumþak huyluydu; merhamet ve þefkat doluydu… Ancak sorusuna da cevap vermiyor, yalvarmalar onu yumþatmýyordu. Ýçinde bulunduklarý durum farklý bir durumdu. Bunun üzerine Hâcer Vâlidemiz sorunun þeklini deðiþtirdi. Buhârî’nin Ýbn Abbas’tan naklettiði bir hadiste anlatýldýðý gibi Hz. Ýbrâhîm’e;
” آلله أمرك بهـذا؟ ” “Sana bunu Allah mý emretti?” diye sordu.
Bu soru Ýbrâhîm (a.s.) için daha rahatlatýcý bir soruydu. “Evet,” diye cevap verdi. Bu cevâp Ýbrâhîm(a.s.)’i biraz rahatlamýþtý. “Evet” sözünü duyan Vâlidemiz de rahatlamýþtý.”إذاً لا يُضَيّعُنـاَ “ “Öyleyse, O bizi helaktan koruyacaktýr,” diyerek geri döndü.
Kendilerinin burada býrakýlmasýný emreden Yaratan’ýn takdirine razýydý. Anlamýþtý ki, bu beldeye de boþuna gelinmemiþti… Aklýnda bir dizi soru vardý ama vakti gelince hepsinin aydýnlanacaðýna inanýyordu.
Þimdi Ýbrâhim(a.s.) onlarý Allah’ýn himâyesine býrakýp, riâyetine sýðýnak gidebilirdi. Allah, kendi hukukunun kaybýna sebep olmayan kullarýn emeklerini zayi etmez, himâyesini üzerlerinden eksik etmezdi…
Hâcer’i ve çocuðunu geride býrakan Ýbrâhîm (a.s.) gözden kaybolup onlarýn kendisini göremeyeceði bir tepeciði aþýnca Beytullah’a temel olan noktaya doðru yöneldi; ellerini kaldýrdý ve Rabbine þöyle duâ etti:
﴿ ربنا إنّي أسكنت من ذُرِّيَّتِـي بوادٍ غيرَ ذي زرعٍ عنـد بيتك المحـرّم لا ربنا ليقيموا الصـلاة فاجعل أفئـدةً من الناّسِ تهوِي إليهم وارْزُقْهمْ من الثمرات لعلّهم يشكرون.
“Rabbim! Ben âilemden bir kýsmýný Senin Mukaddes Beyt’inin yanýnda, ekim-dikim olmayan bir vâdîye yerleþtirdim. Rabbim! Namazlarýný hakkýyla edâ etsinler istiyorum… Ýnsanlardan burayý arzulayýp gelen gönüller olsun. Onlarý çeþitli meyvelerle rýzýklandýr; umarýz ki þükrederler. (Ýbrâhîm, 14 / 37)
Evet, Ýbrâhîm(a.s.) hanýmý ve çocuðunu kuru yamaçlarýn arasýnda yer alan bu vâdîde býrakýyordu ama gönlü þefkatle doluydu. Hâcer’in önündeki son derece metin, sabýrlý ve kesin tavrý sanki uçup gitmiþti. Gönül pýnarlarý, boþalacak çaðýltýlara hazýrdý. O, bir babaydý. Sevimli küçücük bir yavrunun babasý. Bir tek yavrunun. Üstelik yaþlý bir baba. Yýllar yýlý beklediði, yaratanýnýn kendisine ileri yaþýna raðmen ihsan ettiði, bu ihsan ile dünyalara sýðmayacak kadar sevindiði yavrunun babasý.
Ve biricik yavrusunun annesi; vefalý kadýn… O da yavrusuyla birlikte geride kalýyordu ve ne kadar teslimkâr ve metin davranmýþtý!..
Þimdi kendisine onlarý bu vâdîde býrakma emri veren sonsuz kudret ve þefkat sahibi Allah’a yönelmiþ, onlar için duâ ediyordu. Neslinden nice enbiyânýn geldiði bu aziz Peygamber’in duâsý da ibret vericiydi. Yaptýðý duâ sadece açlýða, susuzluða, hastalýða, sýcaða, soðuða karþý korunmalarýna, can emniyetlerinin saðlanmasýna yönelik deðildi. Bunlarýn yanýnda Rablerine ibâdetlerini, kulluk görevlerini yerine getiren, Gerçek kulluk þuurunu ve ahlâkî güzelliklerini de taþýyan bir neslinin olmasý, onlarýn baþka insanlarla kaynaþmalarý, her an rýzklarýný temin etme imkanlarýnýn bulunmasý ve devamlýlýðý yönündeydi…
Bu arzu ve ince ruhu Ýbrâhîm (a.s.)’in baþka duâlarýnda da görüyoruz.
Ýbrâhîm(a.s.) Rabbinin emrine teslimiyet, takdirine rýza þuurunun, gönle verdiði azim ve sabýr sýcaklýðýna sýðýnmýþ yeniden geldiði topraklara doðru yol alýrken Hâcer Vâlidemiz, yavrusu Ýsmâîl ile ýssýz bir dünyada yapayalnýz kalmýþtý. Acýktýkça çocuðunu emziriyor, Hz. Ýbrâhîm’in yanlarýna býraktýðý hurmadan biraz yiyor, sudan içiyordu… Teslimiyet, rýza, sabýr ve vefânýn zirvesini oluþturan zaman dilimini yaþýyordu. Aðzýna lokma atarken iþtahý var mýydý? Caný bir þeyler yemek istiyor muydu? Ýçtiði su içindeki yangýný söndürüyor muydu? Bunlarý bilemiyoruz. Ama o, yemeli, içmeliydi. Kendisi için deðilse bile yavrusu için… Onun kalbindeki incelik, letafet ile dýþ dünya þu an ne kadar tersdi. O ne kadar þefkatli, çevresindeki görüntü ne kadar acýmasýzdý…
Bir süre sonra içecek su kalmadý. Yavru Ýsmâîl susamýþtý. Susamýþlýðýn belirtileri giderek çoðaldý, kývranýþlar arttý. Hâcer anneydi; yiyip içmedikçe sütü gelmiyordu. Yiyecek, içecek de yoktu. Þimdi kalbi þefkat dalgalarýyla yoðruluyordu. Bu durumda ne yapacaðýný, nereye gideceðini bilemiyordu.
Bir süre çaresizce yavrusunun susuzluktan kývranýþlarýna baktý. Yavrusunu bu durumda görmek istemiyordu. Âciz kalmanýn acýsýný hissederken bir þeyler yapabilme arzusuyla gözlerini çevrede gezdirdi. Safa tepesini gördü. Tepe hem yakýn, hem de biraz daha geniþ bir ufku görebiliyordu. Tepeden çevreye göz atabilme imkaný vardý. Bir þeyler görebilmek, bulabilmek ümidiyle tepeciðe týrmandý. Oradan uzanan vâdîye baktý; gözleriyle çevreyi taradý. Hiç kimse görünmüyor, suyun varlýðýna delil sayýlacak bir iþaret de göze çarpmýyordu. En âcil ihtiyaçlarý suydu. Þu anda bütün zihni onu bulabilmek veya kendisini ona ulaþtýrabilecek bir canlý izine rastlayabilmekti…
Biraz ileride yaðmur sularýnýn oyduðu vâdî tabaný uzanýyordu. Vâdînin de susuzluktan baðrý yanmýþtý. Ýlerideki Merve tepeciði dikkatini çekti. Safa Tepesinden indi, oraya doðru ilerledi. Vâdînin tabanýný oluþturan sel yataðýna geldiðinde yavrusunun buradan görünmediðini fark etti. Ayaðýna takýlmamasý için eteðinin bir tarafýný hafifçe yukarý kaldýrarak koþmaya baþladý. Sel yataðýný aþýp biraz yükselince yeniden Ýsmâîl’i gördü. Koþmayý býrakýp yürüyerek Merve Tepesine çýktý. Tepenin üzerinde durarak bir süre gözleriyle çevreyi süzdü. Yine ümit baðlayacak hiçbir þey görünmüyordu. Yeniden Merve’den daha yüksekçe olan Safâ’ya döndü. Vâdî tabanýný yine koþarak geçti. Çevreyi daha dikkatli gözden geçirdi. Su izi yoktu; bir þey görünmüyordu. Yüreði ümit ve ümitsizlik arasýnda çýrpýnýrken yedi kez bu iki tepe arasýnda gitti geldi.
Küçük Ýsmâîl ilerde aðlýyor, ayaklarýyla yeri tepiyordu. Acý, ýzdýrap, çaresizlik, hüzün birbirine karýþmýþ, meçhulün derin, dipsiz duygularý yaþanýyordu.
Merve Tepesine son çýkýþýnda kulaðýna bir ses çaldý. Nefes nefeseydi. Kendi hareketleri ve nefes alýþ veriþleri zayýf sesleri duyuþuna engel oluyor gibiydi. Kendi kendisine; “-Sus,” dedi. Sustu, dinledi. Biraz önceki sesi yine duydu. Yanýlmýþ olamazdý. Heyecanla karþýlýk verdi:
“Sesini duyurdun! Yardým imkanýn var mý!?”
Gözünü sesin geldiði tarafa çevirdi. Bu, Ýsmâil’in bulunduðu taraftý. Ancak ses Ýsmâîl’den gelmiyordu. Orada bir melek duruyor, topuðuyla yeri deþeliyordu. Ýbn Abbas’ýn (r.a.) anlattýðýna göre Melek topuðuyla –bir baþka lafýzda “kanadýyla”-yeri deþmiþ, çok geçmeden sert, kuru zeminden su kaynamaya baþlamýþtý. Yerden sularýn kaynadýðýný ve zemine yayýldýðýný gören Hâcer Vâlidemiz heyecanlanmýþtý. Koþarak yetiþti. Bir taraftan kumdan havuzcuklar yaparak suyu durdurmaya çalýþýyor, diðer taraftan boþalan kýrbasýna fýrsat buldukça avuçlayarak su koymaya çalýþýyordu. Sevinç ve telaþtan ne yapacaðýný þaþýrmýþtý. Suyla konuþurcasýna eliyle iþaret ederek; “þöyle toplan, þöyle!” diyordu… Kaynamanýn devam ettiðini, suyun akýp kaybolmadýðýný, oluþturduðu havuzcuklara dolduðunu görünce rahatladý. Kurak bir arazide, sert kayalarý yararak kaynayan su, akýlara durgunluk verecek bir berraklýk ve güzellikte çoðalmaya devam ediyordu. Yalnýzlýk, acý ve çaresizliði tadan, yavrusunu koruyabilmek için ne yapacaðýný bilmeden koþturan anne susuzluðunu, yanan baðrýnýn ateþini hatýrladý. Bu güzel sudan, bu paha biçilmez nimetten, korumasýna sýðýndýðý ve “O, bizi koruyacaktýr,” diyerek teslimiyetini dile getirdiði Rabbinin lütuf pýnarýndan kana kana içti, þükretti. Bu yalnýzlýðýn, bu garipliðin, çaresizliðin tadýný duymuþ birinin minnet dolu þükrüydü. Sonra yavrusunu emzirdi…
Bu sýrada Meleðin kendisini;
Dلا تخافوا الضيعـة فإن ههنا بيت الله يبنيه هذا الغلام و أبوه. و إن الله لا يُضَيِّعُ أهلـه.C
“Helak olma konusunda korkunuz olmasýn! Þurada Beytullah var. Onu bu çocuk ile babasý binâ edecekler. Allah kendi ehlini helâke terk etmez,” diyerek teselli ettiði Sahîh-i Buhârî’deki rivâyette yer alýr.
Hayat yeniden canlanmýþ, umutlar yeniden filizlenmiþti. Bu mübârek su, bu tarihin en kýymetli suyu “Zemzem” cana can katmýþtý. O, artýk Rabbinin emriyle yeryüzüne çýkmýþ, Allah’ýn Evi’nin yanýnda sessizce kaynamaya baþlamýþtý. Hiçbir suya, hiçbir pýnara nasip olmayacak bir þerefe ermiþti. Asýrlar boyu mü’min dudaklara uzanmaya devam edecek, kendisine hürmetle uzanan nice ellerle karþýlaþacak, nice diyarlarda nice hanelere girecek, nice mü’min gönüllere sunulacaktý…
Bu güzel su, kendisine en çok ihtiyaç duyulan ve kýymeti en iyi bilinecek yerde kaynamaya baþlamýþtý. Allah’ýn himayesinde yalnýzlýðýn kucaðýna terk edilen anne ve yavru, susuzluklarýný giderince Yaratan’ýn himayesinin sýcaklýðýný ve huzurunu hissettiler.
Çok geçmeden çevredeki kuþlar da suyun varlýðýný hissetmiþler, gökyüzünde süzülerek daireler çizmeye, tehlike olmadýðýný anladýklarýnda da inerek susuzluklarýný gidermeye baþlamýþlardý.
Bu sýrada “Kedâ” yoluyla gelen Cürhümîlerden bir kafile vâdînin güneyinde yakýnlarda bir yerde konaklamýþtý. Havada süzülen kuþlarý gördüler. Bu suyun varlýðýna iþaretti. Ancak Cürhümlüler giderken de bu vâdîden geçmiþler su görmedikleri gibi suyun varlýðýna dair hiçbir ize de rastlamamýþlardý. Ancak kuþlarýn bu dolaþýþlarý, iniþ-çýkýþlarý boþuna olamazdý.
Araþtýrma yapmak ve durumu öðrenmek üzere kuþlarýn odaklandýðý yere bir veya iki rehber gönderdiler. Çok geçmeden gönderilen rehberler heyecan içinde geri döndüler. Su vardý. Hem de çok güzel bir su. Kuþlar boþuna bu vâdiye inip-çýkmýyorlardý. Hiç de su ümit edilmeyen bir vâdîde su kaynaðý vardý. Aldýkça, kaynayan sularýn eksileni tamamladýðý pýrýl pýrýl bir su kaynaðý… Zaman zaman yaðan yaðmurlarla meydana gelmiþ bir gölcük, bir birikinti deðil, kaynayan bir pýnar vardý… Bu su, kolay kolay su bulunmayan, bulunanýnýn da sürekli olmadýðý bir diyarda, hazine bulmaktan daha güzel bir þeydi.
Cürhümlüler, gelen haberle birlikte sevinçle yerlerinden fýrladýlar. Büyük bir heyecan içinde suyun olduðu yere geldiler. Evet, gerçekten kaynayan bir su vardý, sürekliydi ve çok güzeldi. Ancak baþýnda bir kadýn vardý. Belli ki su onundu. Bu suyun nasýl kaynadýðýný, nasýl yer yüzüne çýkarýldýðýný bilmiyorlardý ama vardý, gürdü ve kaynamaya devam ediyordu. Önceki uðrayýþlarýnda görmedikleri bu su, sevinç ve hayreti iç içe yaþamalarýna sebep olmuþtu. Çevrede suyun uzun zamandýr varlýðýna delâlet edecek iþaretler, izler de yoktu… Karmakarýþýk duygular ve düþünceler içinde Hâcer Vâlidemize yaklaþtýlar.
“Bize de izin verir misin? Burada konaklayýp, buraya yerleþebilir miyiz?” dediler.
Hâcer Vâlidemiz sevinmiþti. Yalnýzlýðýn ne demek olduðunu iyi biliyordu. Bu gelenler de iyi insanlara benziyordu. Gayet edepli davranmýþlar, suyu sahiplenmeye kalkmamýþlar, kendisinden edep çerçeveleri içinde izin istemiþlerdi. Hayýrlý komþulara ne kadar da ihtiyacý vardý… Belli ki bu insanlar sürekli oturacaklarý, güven ve huzur duyacaklarý bir belde arayýþý içindeydiler.
“Evet” diye cevap verdi. Yalnýz bir þartý vardý: “Su üzerinde hak iddia etmeyeceksiniz!”
Sevinerek; “Evet” dediler. Sudan istifade edeceklerdi ama asýl sahibinin Hâcer olduðunu unutmayacaklar, su ile ilgili kararlarý o, günü gelince de kucaðýndaki yavru verecekti.
Konakladýlar. Derhal bir ekip hazýrlayarak Yemen diyarýndaki yakýnlarýna haber uçurdular. Onlarý yerleþmek için seçtikleri bu bölgeye çaðýrýyorlar, kendileri de onlar gelinceye kadar ön hazýrlýlarla uðraþýyorlardý…
Issýz vâdîde þimdi çocuk sesleri vardý. Her geçen yýl vâdîye serpilmeye baþlayan evlere yenilerini ekliyordu. Hâcer yeni komþularýndan memnundu. Onlarla kaynaþmýþ, onlarýn hürmet ve yakýnlýklarýný görmüþtü. Hürmet gösteriyorlardý çünkü bu yeni vatanýn kapýsýný kendilerine o aralamýþtý. Onlarla suyunu, yarýnlarýný paylaþma kararý vermiþti. Kendi güzel, ahlâký güzel, çok þeyler gören ve bilen bir kadýndý. Oðlu da hayran olunacak güzellikte ve olgunluktaydý…
Küçük Ýsmâîl filizlenmiþ, arkadaþlar edinmiþ, dillerini öðrenmiþ onlarla konuþuyor, koþup oynuyordu…
Bütün bunlar, mutlak güç ve kudret sahibi Mevlâ’nýn, çizdiði hatta rýzasýna uygun yürüyen bu iki insaný nasýl koruduðunu gösteren iþaretlerdi. Ýbrâhim’in (a.s.) içi yana yana ettiði;
“Rabbim! Ben âilemden bir kýsmýný Senin Mukaddes Beyt’inin yanýnda, ekim-dikim olmayan bir vâdîye yerleþtirdim. Rabbim! Namazlarýný hakkýyla edâ etsinler istiyorum… Ýnsanlardan burayý arzulayýp gelen gönüller olsun. Onlarý çeþitli meyvelerle rýzýklandýr; umarýz ki þükrederler.” (Ýbrâhîm, 14 / 37) duâsýnýn kabul ediliþini gösteren delillerdendi.
Bir sonraki âyette de Rabbine;
﴿ربنّـا إنك تعلـم ما نخفـى وما نعلن و ما يخفـى على الله من شىء فـى الأرض و لا فى السماء.﴾
Rabbimiz! Þüphesiz Sen bizim gizlediklerimizi de açýða vurduklarýmýzý da bilirsin. Çünkü ne yerdeki ne de göklerdeki hiçbir þey Allah’tan gizlenemez.” diye seslendiði bildiriliyor. Gönülden geçenleri ve her þeyi bilen Rabbi yavrusunu ve annesini koruyor, insanlarla kaynaþtýrýyor, onlara salâh ve takvâda örnek kýlýyordu…
