Televizyon, 20. yüzyýlýn en etkili iletiþim aracý olarak kendini göstermiþtir. Evimizin baþköþesine yerleþen televizyonun eðitici, öðretici ve eðlendirici bir araç olduðunu inkâr etmek mümkün deðil. Eðitim, sanat ve iletiþim alanlarýnda faydasý var, þüphesiz.1 Televizyon dünyaya açýlan bir penceredir. Televizyon dünyada olup bitenleri anýnda evimize getirmektedir. Televizyonun çocuk açýsýndan da hem yararlý, hem de zararlý etkileri söz konusudur.
Doðru kullanýldýðý takdirde televizyon, çocuðun zihinsel geliþimine ve dil geliþimine olumlu katkýlar saðlayan, eðlendirirken öðreten önemli bir araçtýr. Doðru zamanda, doðru programlar, aþýrý izlememek kaydýyla çocuðun geliþimine olumlu katký saðlar. Televizyonda seyredeceði programlarda seçici davranmak ve televizyon izleme süresini sýnýrlý tutmak, uyulmasý gereken ana ilkelerdir. Televizyonu bir araç olarak düþünürsek, önemli olanýn bu aracý kendimize iyi hizmet eder duruma getirmek olduðu unutulmamalýdýr. Bunun için hem program yapýmcýlarýnýn hem de izleyicilerin dikkatli davranmasý özel bir önem taþýr. Televizyon sürekli izlendiði takdirde, çocuðun akranlarýyla olan iliþkilerini, buna baðlý olarak da sosyal geliþimini olumsuz etkiler. Ayrýca sürekli ekrana bakan çocuðun, baþta gözleri olmak üzere çeþitli organlarýna zarar verir. Okul öncesi çocuklar için en fazla bir saat, okul çaðý çocuklarý için ise iki saatin altýnda bir süre, televizyon seyretmek için yeterlidir.2
Televizyonun zararlarý yanýnda birçok faydalarý da vardýr diyoruz. Önemli olan çocuðumuzu, bu cazip aygýttan yararlanýrken dikkatlice yönlendirmektir. Güçlü ve müspet yayýn yapan TV kanallarýnýn tercih edilmesini saðlamaktýr.3
TV bir vasýtadýr. Bu sihirli kutu yerinde kullanýlmazsa çocuklarýmýz üzerinde olumsuz etkileri ile karþýlaþýrýz. Buna baðlý olarak da gençliðimizi ve bütün insanlarýmýzý tehdit eder hâle gelir.
Televizyonda yer alan istenmeyen programlarýn olumsuz etkilerini þöyle sýralayabiliriz:
- Televizyonda yer alan bazý filmler, çocuklarý ve gençleri þiddete yönlendirmektedir.
- Televizyon baðýmlýlýðý, çocuklarda ruhsal bozukluklara sebep olmaktadýr.
- Bazý TV filmleri çocuklarý cinsel sapýklýklara itmektedir.
- Batý kaynaklý filmler Hýristiyanlýk propagandasý yapabilmektedir. 4
- Özellikle çizgi filmlerin yüzde 80’i þiddete dayanmaktadýr. Bu nedenle çocuk saldýrganlaþabilmektedir.
- Televizyon, çocuðun okul baþarýsýnda düþüþe yol açar.
- Çok televizyon izleme, kitap okuma alýþkanlýðýný yok eder.
- Reklamlardan etkilenen çocukta, tüketim ve marka düþkünlüðü görülebilmektedir.
- Televizyonda rol gereði söylenen yalanlar, filmlerde dönen entrikalar, aldatma ve hileler çocuklarý etkileyebilir. Çocuklar bunlarý denemek, taklit etmek isteyebilir.
- Televizyon, çocuðu arkadaþlarýndan alýkoyar, sosyalleþmeden uzak tutar. Spor, oyun, çalýþma, ödev gibi çocuðun yapmasý gereken faaliyetlere zaman býrakmaz.
Bu ve benzeri sebeplerle anne-baba olarak öncelikle televizyonu fazla seyretmeyerek çocuklarýmýza örnek olabiliriz. Ancak kontrollü ve sýnýrlý olarak seyretmelerine izin vermeliyiz. Televizyonu kesinlikle çocuk bakýcýsý ve avutucusu olarak kullanmamalýyýz. 5
Çocuðun televizyonu dengeli seyredebilmesi, ona ev içinde ve ev dýþýnda baþka seçenekler sunmakla mümkündür. Televizyonun doðru kullanýldýðý takdirde çok tesirli bir eðitim aracý olduðu unutulmamalýdýr.
Bilgisayar ve Ýnternet Karþýsýnda Çocuk
Yirminci yüzyýlýn önemli buluþlarýndan biri olan bilgisayar, insan yaþamýnda giderek önemli bir yer almaya baþlamýþtýr. Çocuk ve genç için düþünürsek, iyi deðerlendirildiði takdirde bilgisayarýn, onlarýn eðitim ve geliþimine olumlu katkýlarýnýn olacaðý bir gerçektir.
Bilgisayarýn çocuk ve genç üzerindeki olumlu etkilerini kýsaca þöyle özetlemek mümkündür.
* Bilgisayar, kolaylýðý nedeniyle küçük çocuklar arasýnda da yaygýn þekilde kullanýlabilir ve bu sayede çocuk öðrenmeyi eðlenceli kýlar.
*Çocuðu merak ve rekabet duygusuyla cesaretlendirir.
*Bilgisayar, çocuðun dikkatini yoðunlaþtýrmayý öðrenmesini saðlar. Biliþsel geliþimine katkýda bulunur. Gençlerin planlama ve problem çözme yeteneðinin geliþmesine yardýmcý olur.
* Bilgisayar, yazma ve iletiþim becerilerinin geliþmesine katký saðlar.6Bunlarýn dýþýnda, internetin daha birçok faydalarý vardýr.
Tüm bunlara karþýn, kullanýmý belirli bir süreyi aþtýðý takdirde, bilgisayar çocuðu olumsuz olarak etkileyebilir.
Bilgisayar kullanmanýn olumsuz yönleri ise, kýsaca þu þekilde özetlenebilir:
*Öðrenci merkezli eðitimde birey baz alýnýrken, bilgisayar merkezli eðitimde sosyallikten uzaklaþýlmaktadýr.
* Programlý yaþama alýþkanlýðý olmayan çocuklar, bilgisayar kullanýmýnda sýnýrý aþarak ekran baðýmlýsý olabilmektedirler. Bu da çocuðun sosyal hayatýný olumsuz yönde etkileyebilmektedir.
*Her çocuk bir bilgisayara sahip olabilecek maddî güce sahip olmadýðýndan, çocuklar arasýnda eþitsizliðe neden olabilmektedir.7
* Sosyallikten uzak bir gençliðin yetiþmesi,
* Dilimizin bozulmasý. Türkçenin yerini garip kýsaltmalarýn almasý,
* Mânevî duygularýn körelmesi,
* Reklamlar sebebiyle marka baðýmlýsý bir toplumun oluþmasý,
* Kitap okuma alýþkanlýðýný yok etmesi,
* Zaman israfýna sebep olmasý,
* Ýnsanlarý tembelleþtirmesi,
* Okul dönemi çocuklarýnda ders baþarýsýzlýðý, gözlere zarar vermesi, depresyon, hareketsiz kalma sonucu baþ, boyun ve sýrt aðrýlarý, þiddet eðilimli agresif davranýþlara yol açmasý,
* Çocuklarýn, geliþimlerine faydalý oyunlar oynamak yerine bilgisayar oyunlarýna mahkûm olmalarý,
* Ýnternetin, çocuk ve ergenlerin kötü içerikli sitelere eriþimini kolaylaþtýrmasý,
* Ýnternet kötü ahlâka sebep olur, aileden uzak tutar, obez yapar.
Bu sayýlanlarýn dýþýnda, internetin daha birçok zararlarý da vardýr. Alkol, sigara, kumar baðýmlýlýðý gibi, internet baðýmlýlýðýnýn da psikolojik ve fiziksel zararlarý vardýr. Ancak internetin baðýmlýlýk riskinin göz ardý edilmesi ve kiþinin ‘baðýmlý’ olduðunun farkýna varmamasý, onu diðer baðýmlýlýklara oranla daha gizli bir tehlikeye dönüþtürür.8
Çocuk ve gençlerin bilgisayar ve internetle olan iliþkisi, çaðýmýzýn gereði olarak, kaçýnýlmaz hale gelmiþtir. Bu sebeple hem kendinizi, hem de çocuðunuzu bilgisayar kullanýmý konusunda disipline etmek ve yapýlacaklarý planlamak gerekir. Cansýz hiçbir þey kendi baþýna ne faydalýdýr ne de zararlý. Fayda veya zararý sizin onu nasýl kullandýðýnýza baðlýdýr. Dolayýsýyla internet kullanýmýna çok dikkat etmeliyiz. Bilgisayar, internet, twitter, messenger ve facebook baðýmlýlýðý, televizyon ve cep telefonu, günümüz gençliðinin temel sorunlarý olarak görülmektedir.
Günümüzde çocuklarýn ve gençlerin elinden cep telefonu düþmüyor. Evde, sokakta, yolda ve arabada, yani her yerde cep telefonuyla sürekli konuþuyorlar yâda durmadan bir yerlere mesaj çekiyorlar. Çocuklar ve gençler için ev; internet demek, televizyon demektir, hayat oyun alanýdýr. Bu baðlamda gençlik; televizyonsuz, müziksiz, filmsiz, internetsiz, chatsiz ve cepsiz bir yaþantýyý artýk düþünemiyor. Gençlerin aþýrý ve uygunsuz teknolojik aygýtlarý kullanýmýna karþý bilgilendirilmesi, oluþmasý muhtemel sorunlarý azaltacaktýr.
Anne-babalarýn, çocuk ve gençlerin saðlýðýný korumak, onlarýn sorumluluk duygularýný ve öz güvenlerini geliþtirmek, boþ zamanlarýnýn olumlu yönde deðerlendirmesini saðlamak, kendilerini yönetebilmelerini saðlamak, uyumlu, baþarýlý ve ahlâklý birer birey olmalarýna yardýmcý olmak gibi çok önemli bir yükümlülükleri bulunmaktadýr. Bu konuda ciddi bir hassasiyet gösterilmeli ve kontrol müspet çizgilerin dýþýna kesinlikle býrakýlmamalýdýr.
Dipnot
1- Ýbrahim Ünal, Çocuk ve Biz, Nesil Yay., 2010, s. 144.
2- Prof. Dr. Haluk Yavuzer, Çocuðu Tanýmak ve Anlamak, Remzi Kitapevi, Ýst., 2007, s. 76-77.
3- Mine Ýzgi, Oðlumu Yetiþtiriyorum, Elit Yay., Ýst. 2008, s. 294.
4- Þükrü Özüdoðru, Çocuk Eðitimi, Konya. 2005, s. 117-118.
5- Prof. Dr. Sefa Saygýlý, Ruhen ve Bedenen Saðlýklý Çocuk Yetiþtirmek, Hayat Yay., Ýst. 2011, s. 100-101.
6- Prof. Dr. Haluk Yavuzer, Çocuk Psikolojisi, Remzi Kitabevi, 31. Baský, Ýst.,2008, s.220.
7- Haluk Yavuzer, Çocuðu Tanýmak ve Anlamak, s.78.
8- Abdullah Purtaþ, Çocuðum ve Ben, Timaþ Yay., Ýst. 2008, s. 92.
(Süleyman GÜLEK )
|
