Dünya bir nöbet yeridir. Dedelerin nenelerin geçtiði, babalarýn annelerin geldiði ve onlardan da çocuklarýn devraldýðý bir hayat nöbetinin nöbetçisidir insan. Öyle bir nöbettir ki bu, geri dönüþü, tekrarý ve ne zaman, nerede nihayete ereceði belli olmayan... Sonunda va’d veya vaid ile mukabele olunacaðýmýz, geri dönüp telafi etsem dediðimizde ise geçti o vakit, geri dönüþ yok diye cevap alacaðýmýz nöbet. (Mü’minun, 23/99-100.)
Bu nöbet esnasýnda yapmamýz gereken iþlere ibadet diyoruz. Ýbadet: kulun Allah’ýn emirlerini yerine getirip yasakladýðý þeylerden kaçmasý; ona kayýtsýz þartsýz teslim olmasý demektir. Yaratýlýþ gayemiz de budur. (Zariyat, 51/56.)
Bu nöbetteki görevlerimizden biri bizden sonrakilere dünyayý, ahireti ve her þeyi var eden kudret-i ilahîyi öðretmektir. Zira Peygamber Efendimiz, “Hepiniz çobansýnýz ve hepiniz güttüklerinizden mesulsünüz.” (Buhari, Vesaya, 9.) buyurarak büyüklerimizin, yani zamaný geldiðinde büyük olacak olanlarýn, esasýnda hepimizin mesuliyetini anlatmýþlardýr.
Muhakkak ki Hazreti Allah kullarýna çok merhametlidir. Bu merhametin tezahürü olarak kullarýnýn dünya ve ahirette saadete nail olabilmeleri için peygamberler vasýtasýyla bizleri ikaz buyurmuþlardýr.
Peygamberimiz de emr-i ilahîye imtisal konusunda fiili, kavli ve takriri olarak önce yaþantýsý ile kendisi yaparak etrafýna örnek olmuþ (Ahzab, 33/21.) sonra ashabýnýn yapmalarýný istemiþtir. Ve onlardan isterken de güzel bir üslup (Nahl, 16/125.) ile zorlaþtýrmadan, kolaylaþtýrarak, sevdirerek örnek olmuþ; hususiyetle bu örnekliðin çocuklarla ilgili kýsmýnda “anne babanýn çocuklarý üzerinde hakký olduðu gibi çocuklarýn da ebeveyn üzerinde haklarý vardýr.” (Mecma'uz-Zevâid, c. 8, s. 146.) buyurarak ebeveynin görevlerine, çocuklarýn hak sahibi olduðuna dikkat çekmiþtir.
Aileyi aile yapan neslin devamý olan evlatlarýmýz dünya hayatýnýn süsüdür. (Kehf, 18/46.) Bazýlarý bu nimetin varlýðý ile bazýlarý da yokluðu ile imtihan olur. (Þûra, 42/49-50.) Evladýný yetiþtirmek anne ve babanýn vazifesidir. Ýyi olurlarsa kazanýlan mükâfat büyük olduðu gibi aksi halde cezasý o derece çetindir. Onlarý Ýslam ahlaký üzere yetiþtirmek de elbette anne babanýn örnekliðinde mümkün olacaktýr. (Tâ-Hâ, 20/32.) Ýlk eðitimin baþladýðý aile, çocuðun ilk konuþmayý ve ne þekilde düþünüp davranacaðýný öðrendiði yerdir. Çocuk anne ve babasýndan gördüðü davranýþ ve sözleri zihnine kaydedecek ve o kayýtlar davranýþ ve düþünce kalýbý olarak hayatýna tesir edecek belki de yön verecektir. Zihinsel geliþiminin ortalama %80 ini 0-3 yaþ arasý tamamladýðý için her þeyi sorgulayan öðrenmek isteyen ve tertemiz hafýzalarýna kaydeden çocuklarýmýzýn sevgi ve nefret tercihlerinde anne ve babalarýn tesiri büyüktür.
Kendisine bir þeyin yapýlmamasý gerektiði öðretilirken “bunu sakýn yapma yoksa Allah seni çarpar” veya “cehennemde yakar” diye sözler söylenen bir çocuðun hafýzasýnda elbette ki Allah, cehennemi olan ve cezalandýran, öfesi çok olan bir yaratýcý olarak kalacaktýr. Ve ona karþý yerine getirilecek kulluk vazifesi sevginin cazibesi ve huþusu deðil de korkunun baskýsý ve tedirginliði ile olacaðýndan sürekliliði olmayacak, çocuk ibadetinde asýl manayý idrakten mahrum kalacaktýr. Ýbadeti öðretme gayretinde olan ebeveynin evvela ibadeti öðretmek deðil de sevdirmek gayesini taþýmasý doðru bir hareket olacaktýr. Ýbadeti sevdirmek ise ibadet ettiðimiz yaratýcýyý Hz. Allah’ý sevdirmek ile mümkün olabilecektir.
Yaratýcýyý sevdirmeden ibadeti öðretmeye çalýþmak, ibadeti sevdirmeyeceði için ibadetin sürekliliði olmayacak, ebeveyn baskýsý ve merak saiký ile bir müddet ibadete devam eden çocuk ya tamamen terk edecek veya bir müddet sonra alýþkanlýk hâline geldiðinden dolayý niçin ve nasýl yaptýðýný bilmeden, çocukken böyle gördük izahý ile yerine getirmeye devam edecektir.
Lokman Aleyhisselam’ýn evladýna nasihatleri ve Mevla’mýzý anlatýmý ebeveynler için ne güzel bir örnektir. “Yavrum! Þüphesiz yapýlan iþ bir hardal tanesi aðýrlýðýnda olsa ve bir kayanýn içinde yahut göklerde ya da yerin içinde bile olsa, Allah onu çýkarýr getirir. Çünkü Allah en gizli þeyleri bilendir, (her þeyden) hakkýyla haberdar olandýr.” (Lokman, 31/16.)
Hz. Allah’ý sevmenin, çocuða sevdirmenin ve onun emrettiði þekilde ibadetin, ferdi ve içtimai olarak refaha vesile olacaðýný anlamaya çalýþmak ve çocuða anlatmak özelde fert ve aile, genelde toplum için elzemdir. Evlatlarýnýn saygýsýnýn olmamasýndan þikâyet eden anne ve babalarýn her geçen gün arttýðý, evladý olan ve onlara muhtaç olan anne babalarýn kimsesiz kaldýklarý çaðýmýzda bu Ýslami terbiyenin ehemmiyeti çok büyüktür. Zira ibadet terbiye eder.
Hz. Allah anne ve babaya býrak karþý gelmeyi, onlara öf bile deme (Ýsra, 17/23.) diye buyururken Kur’ani eðitimden uzak büyüyen bir çocuðun bunun zýttý þekilde hareket etmesinde elbette ki onu eðiten ve büyütenin de mesuliyeti vardýr. Eðitimde örneklik, merhamet ve dürüstlük olmazsa olmazdýr. Bir gün Rasulullah Efendimiz bir kadýnýn çocuðunu çaðýrýrken: “Gel bak sana bir þey vereceðim.” Demesi üzerine, hemen kadýna, ona ne vereceðini sormuþ, kadýn da birkaç hurma vereceðini söyleyince: “Eðer ona bir þey vermeyecek olsaydýn, sana bir yalan günahý yazýlýrdý.” buyurmuþlardýr. (Ebu Davud, Edeb, 80/4991; Ahmed, III, 447.)
Bir defasýnda torunu Hasan’ý öperken yanýnda oturan bir kiþi onu görmüþ ve “Siz çocuklarý öper misiniz? Ben çocuklarýmýn hiçbirini öpmem, demiþti.” Efendimiz ise, “Merhamet etmeyene merhamet olunmaz.” karþýlýðýný vermiþtir. (Buhari, Edeb, 18; Müslim, Fedail, 65.)
Mesnevi’de anlatýldýðýna göre padiþahlardan birinin çok güzel bir doðaný varmýþ Bu kuþ bir gün bir kiþinin kulübesine girmiþ. O kiþi bu güzel doðaný yakalayýp “Zavallý kuþ! Ne bu hâlin, seni periþan etmiþler, iyi bakmamýþlar. Kanatlarýn fazla büyümüþ, týrnaklarýn da çok uzamýþ, gagan da bakýmsýzlýktan eðri büðrü olmuþ.” Diyerek doðaný baðlayýp sapasaðlam kanatlarýný kýsaltmýþ, pençelerini kesmiþ ve gagasýnýn kývrýmýný kendince düzeltmiþ. Yemesi için de önüne saman koymuþ. Bir yandan da, uçamayan, yiyemeyen ve pençelerini kullanmayan doðana bakarak “Seni yetiþtirmesini bilmeyenler seni hasta etmiþ, ben sana çok güzel bakýp büyüteceðim.” Diye söylenip kuþa yaptýðý kötülükten bihaber kuþa iyilik yaptýðýný zannediyormuþ. Sevgi ile de zarar verilir. Sevgi ve þefat doðru kullanýlmadýðýnda iyilik deðil kötülük olur, çocuðu sevmek onu yetiþtirirken ona her þeyi mubah görmek deðildir, asýl sevgi çocuðun ebedî hayatýný da düþünerek onu yetiþtirebilmektir. Çocuklarýmýz bizim deðildir, yaratandan emanettir.
Fazýl ACAR / Diyanet Aylýk Dergi
|
