Para, madde, eþya insaný yöneten efendi olmuþ, insana hizmet etmesi gereken bunlar, insaný kendisine kul köle yapmýþ. Çaðdaþ insan bunlar için yaþýyor, bunlar için çalýþýyor, bunlar için âhiretini ve huzurunu mahvediyor. Bunlar hâkim, insan mahkûm ve hizmetçi. Oyuncak, insanla oynuyor. Mal, insaný, insanî deðerleri yutuyor. Dünyevîleþme çarký, insanýmýzý deðirmen gibi öðütüyor. Taksitlere, ay sonuna kafayý takan modern insan, dünyada varoluþ gâyesini düþünemiyor; para kazanma koþturmacasýndan ibâdete, okumaya, düþünceye sýra gelmiyor.
Her konu paraya çýkýyor; söz, ufak bir tur attýktan sonra para duraðýnda düðümleniyor; gönül plaðý parada parazit yapýp takýlý kalýyor. Lüks hayat, daha rahat yaþam denilen þeytanî câzibe; aslýnda dipsiz bir kuyu, bir girdap, tatminsizlik cehennemi, bitmeyen, ama insaný bitiren sonsuz yarýþ ve büyük piþmanlýk demek. Yiyen ama doymayan insan, kendine/nefsine/hevâsýna kul/köle. Para para diye paralanan insan, þükrü unutmuþ, sabrý lügatýndan silmiþ, þikâyetin ise binbir çeþidini tekrarlamakta. "Alma tutkusu", "verme zevki"ni katletmiþ. Hýrs ve tamahýn sonu yok. "Ýnsanoðlunun iki vâdi dolusu altýný olsa, üçüncüsünü ister" kutlu sözü ibret levhasý olmaktan çýkmýþ. Sahâbe birbirleriyle hayýrda yarýþýyordu; þimdiki insan ise fâni eþyada yarýþýyor. Akýl, midelerin ve basit arzularýn hizmetçisi; gönül, vicdan ve fýtratýn sesi çýkmýyor; demek ki duygularýn esiri olarak hapis hayatý yaþýyor bunlar. Dünyevîleþmiþ çaðdaþ insan tipinin dini ekonomi, imaný para, kitabý çek koçaný, mâbedi bankadýr artýk. Ýnsanýn dünyevî olarak zarûrî ihtiyacý, beslenme/gýda, giyinme/tesettür ve ev/barýnmadan ibaret olduðu ve bu gereksinmelerini israfa ve lükse kaçmadan helâl yoldan temin etmesi, kalan birikimlerini infak etmesi gerektiði halde, tüketim toplumunun bir ferdi olarak insan, günümüzde ihtiyaç labirentinde yolunu þaþýrmaktadýr. Alýnýr, tüketilir, tekrar alýnýr, alýnýr... Ömür biter, alýnacaklar ve ihtiyaçlar(!) bitmez. En fakirimizin evindeki eþyalara verilen parayla, sahâbe belki hayat boyu, hem de huzur ve þükür dolu þekilde yaþardý. Kullan at; al, yine al; yarýþýn sonu gelmiyor, ihtiyaçlar(!) tükenmiyor, insanýn kendisi tükeniyor. Bunca varlýk içinde þükretmiyor, þikâyetten sadistçe zevk alýyor. Dünyayý yakalamak için hayat boyu kovalamaca oynayýp koþturan insan, helâký ve dehþetli kýyâmeti yaþadýðýnýn farkýna varmýyor. Tuvalete yaptýðý yatýrým kadar âhirete, Cennet köþklerine yatýrým yapamadan ölüp gidiyor. Bütün bu ve benzer problemlerin tek çözümü var: Ýnfak. Ne-fe-ka kökünden türeyen infak kelimesi; lügat olarak tükenmek, azalmak anlamlarýna gelir. "Nafaka"; harcanan para veya ihtiyaçlarýn tamamý için gerekli kazanç anlamýnda kullanýlýr. Ýnfak ise; malý veya benzeri ihtiyaç maddelerini hayýr yolunda harcamak, tüketmek demektir. Allah yolunda harcamaya infak denir. Terim olarak infak: Gerek akrabalardan ve gerekse diðer insanlardan yoksul ve muhtaç olanlara para veya maiþet yardýmý yaparak onlarýn geçimini saðlamak, Allah için her çeþit hayýr yapmak demektir. "Ýnfak"; malýn elden çýkarýlmasý, harcanmasý ve sarfedilmesi demektir. Ýnfakýn farz, vâcip, mendup kýsýmlarý vardýr. Zekât ve diðer sadakalarý içerdiði gibi, gerekli yerlere ve uygun tarzda Allah için yapýlmýþ her türlü baðýþ, yardým ve hayýrlarý, kendi ailesine ve yakýnlarýna yardým gibi bütün mal ile yapýlan ibâdetleri de içine alýr. Ýnfak, mecaz yoluyla maldan baþkasýna da genelleþtirilir. Ýlim öðretme ve benzeri mânevî þeyleri, davranýþ biçimlerini de kapsar. Genelde infak; mü'minin kendisinde mevcut her nimeti baþkalarýna yansýtmasý, baþkalarýný o nimetlerden yararlandýrmasý demektir. Ýnfak; paradan, maldan olduðu gibi, ilimden, güzel sözden, güler yüzden de olur. Ayrýca saðlýðýn, saâdetin, gençliðin de infaký vardýr. Ve infak, farz olan cihadýn bir þûbesidir. "Sana infak'ý (Allah yolunda ne harcayacaklarýný) soruyorlar. De ki: 'Verdiðiniz hayýr, anababa, yakýnlar, öksüzler, yoksullar ve yolda kalmýþlar içindir. Yaptýðýnýz hayrý, muhakkak Allah bilir." (2/Bakara, 215) Ýnfak, Allah'a ibâdetin öyle bir parçasýdýr ki, onsuz din olmaz. Bir insanýn gönlünde yaktýðý iman ýþýðýnýn devamý, ancak namaz-infak ikilisiyle yürür. Cömertliðin göstergesi olan "infak" kavramý, Kur'anda türevleriyle birlikte 73 yerde geçmektedir. Muaz bin Cebel ile Sa'lebe, Hz. Peygamber'e "kölelerimiz ve hýsýmlarýmýz var. Bunlara malýmýzdan ne þekilde ve ne miktarda harcayalým?" diye sorduklarýnda, þu âyet inmiþti: "Sana hangi þeyi infak edeceklerini, nafaka vereceklerini sorarlar. De ki: Ýhtiyacýnýzdan artaný verin." (2/Bakara, 219). Zekât farz kýlýnmadan önce, kazanç sahipleri, bu âyete göre, her günkü kazançlarýndan kendilerine yetecek kadarýný alýr, gerisini tasadduk ederlerdi. Altýn, gümüþ gibi nakit sahipleri de, bir yýllýk geçimini ayýrýr, geri kalanýný Allah yolunda harcarlardý (S. Buhâri, Tecrîdi Sarih Terc. 11/ 371). Kur'ân-ý Kerim'in pek çok âyetinde varlýklý mü'minlere "Allah yolunda infak" emir ve tavsiyesinde bulunulmuþ, Allah yolunda harcayanlar övülmüþtür. Verilen maddî bir varlýðýn infak olabilmesi için her þeyden önce onun Allah rýzâsý için verilmesi gerekmektedir. Cömertlik vasfýnýn elde edilebilmesi için; yardýmýn gönüllü olarak yapýlmasý (59/Haþr, 5; 57/Hadîd, 1118; 5/Mâide, 13); karþýlýðýnda hizmet, övgü, mükâfat beklenilmemesi (76/Ýnsan, 8l0); yardým edileni rencide edebilecek davranýþlardan kaçýnýlmasý (2/Bakara, 263264); yapýlan yardýmýn sahibi katýnda üstün bir deðeri olmasý (3/Âl-i Ýmrân, 92) þarttýr. Kur'ân-ý Kerîm'de cömertlik, cihad ile ayný seviyede tutulmakta; Allah'ýn insanlara verdiði rýzýktan diðer kullarýn da yararlandýrýlmasý istenmektedir (2/Bakara, 254). Cömertliðin, kýyâmet gününde insaný her türlü sýkýntý, elem ve kederden kurtarmaya vesile olacaðý bildirilmektedir (2/Bakara, 222). Cömertlik alýþveriþe benzetilmekte; Allah Teâlâ'ya verilen bir borç olarak temsil edilmektedir (2/Bakara, 244; 5/Mâide, 13; 57/Hadîd, 11). Kalpler Allah yolunda infak ile, cömertçe davranýþ sâyesinde temizlenir (bk. 92/Leyl,1720). Çünkü, küfür ve nifaktan sonra kalbi karartan âmillerden biri de, aþýrý mal sevgisi ve servete baðlýlýk arzusudur. Nitekim Kur'ân-ý Kerîm'de; "Serveti de düþkünce seviyorsunuz." (89/Fecr, 20) buyurulur. Ýþte bu sevgi ile insan, "ben bu malý sarf edersem bana bir þey kalmaz" korkusuna düþer ve hemen þeytan harekete geçer: "Þeytan sizi fakirlikle korkutur, size cimriliði emreder." (2/Bakara, 268). Oysa ki Allah Teâlâ'nýn bildirdiðine göre, "mal ve servet insan için bir imtihandýr." (39/Zümer, 49-52). Bu imtihandan baþarýlý çýkmanýn yolu da cömertçe Allah yolunda infak etmektir (64/Teðâbün,1517). Ýnfak, mutluluðun merdivenidir. Alan kimse, nimetlerden geçici ve sýnýrlý bir þekilde yararlanýrken; veren mü'minin haz zý kýsa sürede sona ermez. Mü'min kalp, mal ile deðil; iman ile mutmain olur. Allah yolunda infak etmekle fakir düþeceðinden korkmaz. Kendisi hiçbir þey deðilken Allah onu meydana getirmiþ, vücut, göz, kalp, lisan ve sayýsýz nimetler baðýþlamýþ ve mal sahibi yapmýþtýr. Bunlar Allah'a aittir. Öyle ise Allah'a güvenen birisi Allah yolunda ve Allah rýzasý için malýný infak etmekten çekinmez. Ýnfakýn Faydalarý, Hikmetleri Namaz ve oruç, bireysel ve kiþisel geliþme ve yükseliþe; infak ise, ferdî cimrilik, bencillik gibi kötü huylardan arýndýrma yanýnda, toplumsal bünyeye girmiþ zararlý mikroplardan arýnmaya, toplumsal bünyenin saðlýklý bir þekilde serpilip büyümesine, geliþmesine hizmet eder. Bakara sûresinin giriþinde (2/3) Kur'ân'ýn hidâyet vereceði muttakîlerin özellikleri anlatýlýrken imandan sonra iki amele vurgu yapýlýr: Namaz ve Allah'ýn verdiði rýzýktan infak. Namaz, kiþinin Allah'a karþý görevlerini belirten bir baþörnek, infak da topluma karþý vazifelerin prototipi ve simgesidir. Ýnfak, toplumsal ibâdettir. "Onlarýn mallarýndan sadaka al. Onunla kendilerini temizlemiþ ve tezkiye etmiþ olursun." (9/Tevbe, 113). Temizleme ve tezkiye; bu iki kelime, zenginin ruh ve nefsinin, mal ve servetinin hem maddî hem de mânevî yönden temizlenme ve arýnmasýný içine almaktadýr. Ýnfak eden, baþta cimrilik olmak üzere birçok kötü huy ve alýþkanlýktan arýnýr. Ýnfak, Allah'ýn verdiði nimetlere, özellikle mal ve para cinsinden maddî nimetlere þükürdür. Bu anlayýþla infak eden mü' min, her nimetin, mesela saðlýðýn, ilmin, sanatýn þükürlerinin de o nimetlerle ödeneceðinin þuuruna varýr. Her türlü infak, malý ve malýn bereketini artýrýr. Yoksul zümrelerin eline geçen para, her þeyden önce insan onurunu geliþtirir, iþ gücü kalitesini arttýrýr. Ýnfak sâyesinde zenginle fakir arasýnda güven, saygý ve sevgi oluþur. Ýslâm kardeþliði de bu yollarla hayata geçer. Mü'min, Allah yolunda daðýtmanýn bir görev ve sorumluluk meselesi olduðunun bilincindedir. Her çeþit malý ve nimetleri, asýl kaynaðý olan Allah'a nisbet eder. Ýnfakýn emredildiði âyetlerde geçen "Onlara rýzýk olarak verdiklerimizden..." (2/Bakara, 3) ifadesi mü'minin özel mülk ve gerçek mâlik anlayýþýný düzenler. Böylece infak eylemi, daðýttýðý þeylerin kendi özel malý olmadýðýný, kendi özel mülkiyetinden tasarrufta bulunmadýðýný hatýrlatarak onun baðýþ bencilliðini kýrar. Mü'minlerin tüm yaptýklarý, Allah'ýn verdiði rýzýktan infak etmektir. Bir postacýdýr, bir veznedardýr, bir emanetçidir mü'min. Bu telkin, asýl verenin, asýl sahip olanýn Allah olduðunu hatýrlatýr. Böylece mü'min, Allah'ýn kendisine verdiði rýzýklardan sorumlu olduðunu anlar. Mü'min, malýný (kendisine emânet ve sýnav olarak verilen nimetleri) dilediði þekilde özgürce harcayamaz. Ýnfak, paranýn, mal ve mülkün gerçek sahibini hatýrlatýr ve kiþinin emânet ve imtihan bilincini güçlendirir. Mü'min, canýný yaratanýn Allah olduðunu, malýný verenin Allah olduðunu bilir ve O'nun yolunda mal ve canýyla cihad eder. Mülk Allah'ýn olduðuna göre, tabiî olarak sahibinin yolunda sarfedilmesi, mü'min için en makul bir olay olarak deðerlendirilir. Ýnfak, zekât ve her türlü cömertlik, kiþiyi maddeperestlikten korur; kalpteki dünya sevgisine karþý bir ilâç olur. Ýnfak, insaný özgürlüðe kavuþturur; mala baðlanmak, ona boyun eðerek esir olmak ve paraya tapmak zilletinden kurtarýp hürriyete eriþtirir. Allah'tan baþkasýna kulluðu sonuçlandýran paraya tapmak gibi öldürücü zehirden Peygamberimiz þöyle sakýndýrýr: "Altýn ile gümüþe (paraya) tapanlarla kadifeye (lüks yaþayýþa) tapanlar helâk olmuþtur." (Buhârî, Kitabü'lCihad; Ýbn Mâce, K. Zühd). Burada kadifeden maksat, giyim-kuþam ve evlerin tefriþindeki/döþemesindeki aþýrýlýktýr. Ýnfak ve cömertlik ihtiras zincirini kýrar, insaný hýrstan korur, nefsin hastalýklarýný tedâvi eder. Hýrs, insaný aþýrý mal kazanmaya ve dünya için daha çok çalýþmaya iter. Ölüm gelmeden bunun sonu da gelmez. Ýþte Ýslâm, bu sonu gelmeyen ihtiras kýsýr döngüsüne kesilecek bir nokta, insanýn kurtulacaðý bir fren vermiþtir; o da infaktýr. Ýnfak, isrâf ve lüks gibi þeytanî eðilimleri azaltýr. Ýnfak kalbin katýlaþmasýný önler; kalbe sevinç, mutluluk ve huzur verir. Ýnfak insanlara þefkat ve merhameti arttýrýr, dost kazanmaya sebep olur. Ýnfak, insaný bir þeye muhtaç olup onsuz olamama tiryakiliðinden kurtarýr; Allah'tan baþkasýna ihtiyaç duymama faziletine yükseltir. Ýnfak, insanlarýn sevgi ve muhabbetini kazandýrýr. Zenginle fakir arasýnda kin, nefret ve kýskançlýðý gidererek, birbirlerine sevgi baðý oluþturur. Allah için infak, malý ebedîleþtirir; yok olmayacak cennet nimetlerine dönüþtürür. Yatýrýmý en kârlý yere ve kaybolmayacak þeye yapmak, en kârlý ticarettir. Kur'ân-ý Kerim, "ticâret" kavramýný, bildiðimiz alýþveriþ anlamýnda kullandýðý gibi, ayný zamanda Allah'la yapýlacak mânevî ticâret için de kullanýr. Allah Teâlâ, zâten kendisinin verdiði, dilediði zaman dilediði þekilde alabileceði emâneti olan mal ve mülkü (3/Âl-i Ýmrân, 26), nefsi/caný Cennet karþýlýðýnda mü'min kullarýndan satýn almak ister. Bu ticâret, hem insanýn Allah'la iliþkisi yönüyle çok büyük þeref, hem de büyük bir ihsandýr; çok kârlý bir ticârettir. Ýnfak malý çoðaltýr, bereketini arttýrýr. "Allah, fâize verilen malý noksanlaþtýrýr; sadakalarý, zekâtý verilen malý ise çoðaltýr." (2/Bakara, 276). Ýnfak, malý âfetlerden, kiþiyi belâlardan korur. Fakirin kýskançlýk duygusunu körletir. Ýnfak, zenginin þahsiyetini geliþtirir, müslümaný mal fitnesinden korur, ruh ile beden arasýnda bir denge saðlar. Müslümaný mâlî disipline sokar. Cömertlik, toplumun ruhî deðerlerini takviye eder. Ýnfakýn Sosyal Hayattaki Yeri ve Toplumsal Hikmetleri Ýnfak, fakirzengin uçurumunu önler, orta sýnýf oluþturur. Dilencilik ve baþa kakma gibi onur kýrýcý davranýþlardan insanlarý korur. Kapkaççýlýk, hýrsýzlýk, soygun, terör gibi olaylara giden yolu týkar. Toplumu etkileyen ahlâksýzlýklarýn bir kýsmý açlýk belâsý yüzündendir. Karný aç olan bir insan, hele imaný da saðlam deðilse, her suçu iþleyebilir. Günümüzdeki suçlarýn artýþýnda ekonomik problemlerin yeri hayli önemlidir. Ýnfak, kapitalizmin bencilliðinden, komünizmin zulmünden sakýndýrýr. Allah için yapýlan infak; kapitalizme, sömürüye, fakirin daha fakirleþeceði düzenlere son verir, komünizm ve sosyalizme giden yolu týkar. Ýnfak ve zekât, sosyal dayanýþma ve sosyal güvenlik sigortasýdýr. Ýnfakla, sosyal çatýþma problemlerine giden yol týkanacaktýr. Ýnfakla, evlenmeye güç yetiremeyen bekârlarýn evlendirilerek fuhuþ ve cinsel ahlâksýzlýðýn önü týkanacaktýr. Ýnfakla, fakirlik ve iþsizlik problemi en aza indirilecek, günümüzde olduðu gibi geçim derdi problemlerin ilk sýrasýný almayacaktýr. Ýnfakla, iktisâdî hayat canlanacak, ayný þekilde toplumun rûhî, mânevî deðerleri de yeniden ihyâ edilecektir. Ýnfak sâyesinde insan, yarýným ne olacak kaygýsýný taþýmayacak, ihtiyarlýðý ve muhtaç olacaðý zaman için para biriktirme mecbûriyeti bile hissetmeyecektir. Ýnfakla, doðal âfetlerin (deprem, sel, salgýn hastalýk vb.) açtýðý yaralar sarýlacaktýr. Bakýma muhtaç insanlarýn huzur içinde hayatlarýný geçirmeleri saðlanacaktýr. Ýnfakta Ýslâm'ý yaymak ve kelimetullah'ý yüceltmek vardýr. Ýnfak açýsýndan unutulmamasý gereken bir husus þudur: Ýnsanlarýn midesini doyurmaktan daha önemlisi; onlarýn gönüllerini imanla, zihinlerini ilimle doyurmaya çalýþmaktýr. Bu da infaký cihad ve ilim hedefine çevirmekle olur. Ýslâm'ýn toplum plânýnda yayýlýp hâkim olmasý için cihad dediðimiz fedâkârlýk þarttýr. Zengin, malý ile bu cihada katýlmak zorundadýr. Ýster yakýn çevrede, ister ülke içinde, isterse tüm dünyada Ýslâm'ýn kitlelere ulaþtýrýlmasý için, fitne ve zulmün kaldýrýlmaya çalýþýlarak tüm beþerî zulüm düzenlerinin insanlarý periþan etmesine karþý Allah için yapýlacak maddî fedâkârlýk, önemli bir cihad aracýdýr. Ýnfak Ýslâm'ý insanlara ulaþtýrma ve sevdirme aracýdýr. O yüzden zekât verilecek sýnýflardan biri Allah yolunda cihad edenler, biri de kalpleri Ýslâm'a ýsýndýrýlacak müellefei kulûbdur (9/Tevbe, 60). Ýki yol var: Biri dünyevîleþme, dünyayý âhirete tercih; ikincisi ise infak köprüsü kurarak dünyayý ebedî hayatýn kapýsý yapmak. Bugün yol ayrýmýndayýz: Ya nefsimizin hevâsý veya Rabbimiz. Ya geçici menfaat, veya dâvâ. Ya fâni olan, ya bâki olan. Bunlardan birini seçmemiz gerekiyor. Tercih bize kalmýþ. Tercihini Allah'tan yana yapanlara selâm olsun! Ne mutlu tüm mülkün ve malýn Allah'a ait olduðunu, kendisinin emânetçi olduðunu unutmayýp, parayla imtihaný kazanýp Allah'la alýþveriþ yapanlara! Yazýklar olsun paranýn kulu olan cepleri paralandýkça gönülleri de paralananlara! "Param, param!" diye param parça olanlara!
"Rabbinizden baðýþlanma dileyin, sonra O'na tevbe edin. Gerçekten benim Rabbim, esirgeyendir, sevendir."
( Hûd sûresi - 90)
Bir Hadis
Resûlullah (s.a.v.) buyurdular ki:
“Kim dînimizden olmayan bir þey (bid’at) ihdâs ederse bu redd olunmuþtur.”
(Müttefekun aleyh)
Bir Dua
“Allah’ým! Kýyamet gününde cennet, korku gününde güven istiyorum. Allah’ým! Verdiðin ve vermediðin þeylerin þerrinden sana sýðýnýyorum.”
(Hâkim, Deavât, No:1868)
Hikmetli Söz
"Bilmiþ ol ki¸ insanlarla iyi geçinmezsen onlar sana düþman kesilirler. Anan¸ baban bile olsa senden hoþlanmazlar. Akrabandan olmayan bir cemaatle iyi geçinirsen sana ana baba olurlar.
Denemedikçe kimsenin dostluðuna güvenme. Alçak ve hasis olan kimseyle dost olma. Sefihler düþüp kalkma. Hoþ geçin. Sabýrlý ve tahammüllü ol. Güzel ahlaklý¸ geniþ yürekli¸ derya gönüllü ol. Elbisen temiz¸ ve yeni olsun. Binek atýn iyi olsun. Güzel kokular kullan…Yemek yedirmekte çok cömert ol¸ herkesi doyur. Bil ki bahîl ve cimri kimse asla baþa geçip efendi olamaz.” Halkýn ahvalini araþtýrýp öðrenen adamlarýn olsun. Bir fitne ve fesat duydun mu onu ýslaha koþ. Bir yerde salaha yüz tutmuþ iyi iþler duydun mu onlarý da arttýr. Seni ziyaret edenleri de, etmiyenleride sen ziyaret et. Sana ister iyilik yapsýnlar ister kötülük, sen herkese daima iyilik yap. Her vakitte iyilikte bulun. Affet, bazý þeylere gözyum. Sana eziyet veren þeyi terket, hakký yerine getirmeðe çalýþ. Arkadaþlarýndan hastalananlarý kendin ziyaret et. Göremediklerinin ahvalini soruþtur. Sana gelmeyenlerle sen alakadar ol…
(Ebu Hanife, M. Ebu Zehra s.177 Osman Keskinoðlu Ankara 1972)
