Akýl ve büluð þart deðildir. Akýl hastalarýnýn ve delilerin velileri onlarýn mallarýndan fýtýr sadakasý verirler. Ramazanda oruç tutmamýþ olanlar da fýtýr sadakasý verirler.
Sadaka-i fýtrýn edasýnýn vakti, bayram sabahýdýr. O günden önce ölen ve zengin iken fakir düþen kimselere sadaka-i fýtýr vacib olmaz. Bayram gecesi güneþ doðmadan önce doðan çocuðun fitresini vermek vacibtir. Fitre bayram sabahýndan önce ve sonra her ne zaman verilse sahihtir ve eda olur; onun kazasý yoktur. Fakat müstehap olan sabah namazý ile bayram namazý arasýnda veya birkaç gün önce vermektir. Fitreyi bayramdan sonra vermek caiz ise de, bir vacib geciktirilmiþ olacaðýndan iyi deðildir.
Sadaka-i fýtýr, zekat gibi malýn deðil, baþýn zekâtýdýr. Bunun için asýl ihtiyaçlardan fazla olan malýn büyüyücü olmasý, üzerinden bir yýlýn geçmesi ve ticaret malý olmasý þart deðildir. Bayram sabahý nisaba malik olan kiþiye bile sadaka-i fýtýr vacibtir. Nisap, gümüþe göre ikiyüz dirhem (561.2) gr. deðerindeki bir maldýr. Nisap miktarý mal, sadaka-i fýtýr vacib olduktan sonra telef olsa yine fitre vermek lazýmdýr. Bu miktar bir mala sahip olan bir kimse kendisi için, balið olmayan malsýz çocuklarý için, hizmetinde bulunanlar için, sadaka-i fýtýr vermesi vacibtir. Hanýmý ve büyük çocuðunun fitrelerini vermesi üzerine vacib deðildir. Fakat yanýnda bulunan büyük çocuðunun ve hanýmýnýn fitrelerini kendilerine sormadan verebilir. Malý olan küçük çocuðun fitresi kendi malýndan verilir.
Sadaka-i fýtýr, buðday, arpa, kuru hurma, kuru üzümden verilir. Buðday veya buðday unundan yarým sa', (520 dirhem 1459 gr.), ötekilerden ise bir sa' (1040 dirhem 2918 gr.) verilir (bak: Sa'). Bu dört maddenin herhangi birine göre vermek caizdir. Bu miktar aynen verilebileceði gibi, kýymet olarak da verilebilir. Fakirin menfaatine uygun olaný vermek daha faziletlidir. Sadaka-i fýtrýn rüknü, onu ehline vermektir. Zekat kimlere verilirse sadaka-i fýtýrda onlara verilir. Fitre yalnýz bir fakire verilmeli, onu bir kaç fakire vermek için parçalamamalýdýr. Sadaka-i fýtýr verirken niyet etmek gerekir. Ancak fakire Sadaka-i fýtr olduðunu söylemeye gerek yoktur. Sadaka-i fýtr öncelikle mükellefin bulunduðu yerdeki fakirlere verilmelidir. Baþka yerlere göndermek mekruhtur. Gönderilecek olan kiþiler akraba veya daha muhtaç kiþilerse mekruh olmaz.
Ahmet ARPA / ÝSLAM ANSÝKLOPEDÝSÝ
|
