Bir çok kardeþimizin kendi âile yuvasýndaki davranýþlarýnýn ve sözlerinin dýþarýdakinden daha farklý, daha katý, daha hoþgörüsüz, kelimelerinin daha sert, daha insafsýz olduðunu görüyoruz. Bu yolda þikâyetler alýyoruz. Bir konuyu baþkalarýna uzun uzadýya anlatýrken ayni sabrý kendi âilelerine göstermedikleri vurgulanýyor, bazen de itiraf ediliyor.
Bunun doðru olmadýðý her insaf sahibince bilinir. Bir adým geri çekilip kendi yuvasýndaki davranýþlarý deðerlendiren bir insan bunlarýn içinden yanlýþ olanlarýný kolaylýkla yakalayabilir ve olgunluk derecesine göre kýsa bir zaman diliminde deðiþtirebilir.
Doðru ve verimli olan da kiþinin bu hatalarý kendisinin tesbit etmesi, iyi niyetli olmasý ve deðiþtirmesidir. Baþkalarýnýn ikazý acý gelir, gönülde burukluk býrakýr, hatalý davranýþlarý deðiþtirme konusunda isteði azaltýr. Ancak kiþinin kendi kendisini muhasebedeki kusuru veya ihmali bunu lüzumlu hale getirebilir. Acý olsa da bazen ilaç içmek zorunda kalýnabilir.
Þu gerçeði unutmayýnýz: Sizin konuþmalarýnýz ve davranýþlarýnýz, eþinize ve çocuklarýnýza birkaç açýdan tesir eder.
Onlarýn iç dünyalarýnda sevinç, saadet, coþku veya keder ve üzüntü uyandýrabileceði gibi onlarý kötü kelimeler kullanmaya, hýrçýn tavýrlara, kabalýk ve küstahlýða da alýþtýrýr. Ev içinde gerginlik rüzgârlarýnýn esmesine ve yer etmesine sebep olur.
Bir çocuk yanýnda, çevresinde kullanýlan kelimeleri öðrenir, onlarý duyduðu ses tonlarýyla, gördüðü el, yüz ve beden hareketleriyle birlikte alýr. Hemen hemen her çocuk önce kendi doðup büyüdüðü beldenin þivesiyle konuþur, harfleri o beldenin teleffuzuyla þekillendirir, kelime ve cümleleri ona göre kurar.
O dikkatli bir alýcýdýr. Dolayýsýyla aile içinde kullandýðýnýz kelimeler, yaptýðýnýz davranýþlar onun temel bilgilerini oluþturur. Siz isteseniz de istemeseniz de zihnine nakþedilir.
Ayrýca sizin eþinize yani çocuðunuzun annesine, diðer çocuklarýnýza, babanýza, annenize, yakýnlarýnýza ve dostlarýnýza davranýþlarýnýz, telefondaki konuþmalarýnýz onlar tarafýndan hep kaydedilir ve ciddî oranda þahsiyet ve karakterlerine tesir eder.
Hanýmlarýn beylerine ve büyüklerine karþý kullandýðý dilin ve tavrýn çocuklar üzerindeki tesiri babalardan daha az deðildir. Belki de daha derin, daha kalýcýdýr.
Ne demek istediðimizi daha iyi anlamak istiyorsanýz bir anne ve babanýn dillerine geleni söyleyerek yaptýklarý bir kavgayý çocuk gözüyle seyrediniz. Gözlerinin nasýl korkuyla baktýðýný, küçük yüreðinin nasýl endiþeli attýðýný tasavvur ediniz. Bu anda onlarýn neler hissedebileceðini, anne ve babasýna nasýl duygular besleyeceðini zihninizde canlandýrýnýz. Özellikle kavgalarda haksýz bulduklarý tarafa hürmetlerinin nasýl yara alacaðýný hesap ediniz. Bunlarýn sýk sýk yaþandýðý bir eve duyacaklarý soðukluðu da. Gün gelip evden uzaklaþmaya baþladýklarýnda, kaybettiklerini baþka yerlerde arama arzularýnýn ne gibi neticeler doðuracaðýný da.
Âile içinde saadet rüzgarlarýnýn estiði, güzel kelimelerin, gülücüklerin dolaþtýðý anlarý seyrediþini de gözünüzde canlandýrýnýz. Onun neþesini ve gözlerindeki canlýlýðý, yanaklarýndaki parlaklýðý hayal ediniz. Bu anlardaki iç dünyasýna inmeye çalýþýnýz. Sonra da kendi kendinize kararlar veriniz. Çocuðunuzun hatýrasýnda nelerin kalmasýný, onun hangi duygularý taþýmasýný, yaþatmasýný istiyorsunuz?.. Gönül dünyasýnýn nelerle beslenmesini arzu ediyorsunuz?
Âile yuvanýzda haddi aþmamak þartýyla konuþkan olunuz, konuþurken güzel kelimeler kullanýnýz ve kelimeleri düzgün telaffuz ediniz. Karþýlýklý konuþmak hem duygu ve düþünceleriniz paylaþmanýza yardýmcý olacaktýr, hem de yavrularýný dil haznelerini geniþletecektir.
Çocuklarla da konuþunuz. Yaþadýðýnýz bir hadiseyi, bir konudaki fikrinizi, duygu ve düþünceleriniz, vermek istediðiniz bilgiyi, aktarmak istediðiniz tecrübeyi onlara bütünüyle ve düzgün bir üslupla anlatýnýz. Bu onlarý hem bilgilendirecek, hem kendilerine deðer verdiðinizi gösterecek, hem de sizden düzgün dil öðreneceklerdir.
Onlarýnda duygu ve düþüncelerini, yaþadýklarý bir hadiseyi size anlatmalarýna fýrsat veriniz. Onlarý sonuna kadar dinleyiniz. Hatta onlarý konuþmaya, düþüncelerini, kendilerine tesir eden hadiseleri size atlatmaya teþvik ediniz. Bunun onlarýn ifade kabiliyetlerini artýracaðýný, kelime haznelerini zenginleþtireceðini, kendilerine güvenlerini artýracaðýný, kelime haznesi zengin çocuklarýn çevresinde yaþananlarý daha iyi deðerlendirmeye baþlayacaklarýný, kendilerine anlatanlarý daha iyi anlayýp kavrayacaklarýný, zekalarýnýn geliþeceðini ve arkadaþlarý, yakýnlarý dostlarý tarafýndan takdir göreceklerini unutmayýnýz.
Çocuklarýnýzýn güzel ahlâklý, saðlam karakterli olmasýný istiyorsanýz, siz de güzel ahlâklý ve saðlam karakterli olunuz. Ev içindeki söz ve davranýþlarýnýza dikkat ediniz. Güzel þeyler yapýnýz ve þunu unutmayýnýz:
“Allah güzel, hayýrlý þeyler yapanlarý sever.” (Âl-i Ýmrân 4/ 134)
______________________________________________________________________
[1] Sünen-i Tirmizî, Ýman (1/ 9). Tirmizî hadis için; “sahih” demiþtir.
